زهره طاهر؛ هاشم حسینی
چکیده
هارپی نقشی ترکیبی است که ریشه در بینش اساطیری تمدن‌های اولیه داشته و ابتدا از طریق هنر اورارتویی، به صورت انسان-پرنده به هنر ایران وارد شده و سپس در هنر عیلامی و آشوری مفاهیمی مقدس به‌خود گرفته است و با ورود اسلام به ایران، در فرمی جدید و به شکل زن- پرنده در هنر دوره سلجوقی ظاهر می‌شود. همانطور که هنر ایران با ورود اسلام فرم را از ...
بیشتر
هارپی نقشی ترکیبی است که ریشه در بینش اساطیری تمدن‌های اولیه داشته و ابتدا از طریق هنر اورارتویی، به صورت انسان-پرنده به هنر ایران وارد شده و سپس در هنر عیلامی و آشوری مفاهیمی مقدس به‌خود گرفته است و با ورود اسلام به ایران، در فرمی جدید و به شکل زن- پرنده در هنر دوره سلجوقی ظاهر می‌شود. همانطور که هنر ایران با ورود اسلام فرم را از داشته‌های غنی باستانی خود گرفت و مفاهیم اسلامی را بدان افزود، به‌نظر می‌رسد بتوان این پرسش را درباره نقش هارپی نیز مطرح نمود: چه رابطه‌ای بین این فرم جدید که با ورود سلجوقیان به ایران در هنر این دوره ظاهر می‌شود و اساطیر باستانی ترک وجود دارد؟ و پرسش دوم اینکه بر اساس ساختار پژوهش تطبیقی فیلیپس، چه رابطه‌ای ممکن است بین ویژگی های فرمی نقش هارپی در هنر ایران و ترکیه وجود داشته باشد؟ هدف از پژوهش حاضر واکاوی اساطیر ترک و بررسی رابطه آنها با پیدایی فرم هارپی در هنر دوره سلجوقی و بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های نقش هارپی در هنر ایران و ترکیه است. روش این پژوهش تطبیقی-تحلیلی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تطابق بسیاری در ویژگی‌های فرمی نقش هارپی در نمونه آثار هنری دو کشور ایران و ترکیه وجود دارد که این ویژگی‌ها تا حد زیادی منطبق با ویژگی‌های اساطیری الهه «اومای‌انا» در اساطیر ترک است. بنابراین نقش هارپی می‌تواند برای تداعی همای که صورت تبدیل یافته و شیوه اعمال قدرت الهه «اومای‌انا» در اساطیر ترک است، در هنر دو کشور ایران و ترکیه به‌کار رفته باشد.
