%0 Journal Article %T بازخوانی نقش و جایگاه رستم در کاشی‌نگاره‌های عصر قاجار (با نگاهی بر سردر گذرگاه‌ها، بناها و نمونه‌های واحد) %J نامه هنرهای تجسمی و کاربردی %I دانشگاه هنر %Z 2717-1272 %A قاسمی, مرضیه %A بهارلو, علیرضا %D 2021 %\ 06/22/2021 %V 14 %N 32 %P 43-71 %! بازخوانی نقش و جایگاه رستم در کاشی‌نگاره‌های عصر قاجار (با نگاهی بر سردر گذرگاه‌ها، بناها و نمونه‌های واحد) %K قاجار %K کاشی‌کاری %K رستم %K باستان‌گرایی %K اندیشة ایرانشهری %R 10.30480/vaa.2021.3325.1537 %X باستان‌گرایی یکی از تدابیر قاجارها برای حکمرانی و کسب مشروعیت به شمار می‌رفت. باستان‌گرایی علاوه بر شعر و ادبیات، در دیگر حوزه‌های هنریِ این دوره نیز تسری یافته که نمود بصری آن را می‌توان در اقسام رسانه‌ها از جمله کاشی‌کاری مشاهده کرد. در میان مصادیق حماسی و باستانیِ کاشی‌نگاره‌های قاجاری، یکی از رایج‌ترین سوژه‌ها رستم دستان بود که حضور فراگیرش در آرایه‌ها و نقش‌پردازی‌ بناها با چند پرسش همراه است: بسترها و زمینه‌های عمدة سیاسی و اجتماعی برای ظهور و احیای نقش رستم در کاشی‌کاری عصر قاجار چه بوده است؟ هیئت و شخصیت این پهلوان اسطوره‌ای در این دوره دارای چه خصوصیات فردی و ظاهریِ خاصی است و در پیوند با چه حوزه‌های دیگری قرار می‌گیرد؟ نتایج این پژوهشِ کیفی مبیّن این است که احیای اندیشة ایرانشهری و مظاهر باستان‌گرایی از سوی دستگاه حاکمیت، به خصوص در نیمة نخست سلطنت قاجارها، در کنار تقویت بنیان‌های هنر عامه و روحیة پهلوانی، شهریاری و ملّی‌گرایی در میان عوام، اسباب و شرایط لازم را برای تجلیِ هرچه بیشترِ تمثال رستم و روایت‌های شاهنامه، به ویژه هفت خان، مهیا کرده و این جریان به موازات توسعة شهری، بیش از پیش در حوزة کاشی‌کاری و تزئینات معماری نمود یافته است. %U http://vaa.journal.art.ac.ir/article_919_b93a3a3ed0334912e46ce7079a99e630.pdf