الزامات طراحی برنامه درسی رشته طراحی صنعتی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی صنعتی دانشگاه تهران

3 استادیار دانشگاه تهران

چکیده

با توجه به قدمت 30 ساله ی آموزش طراحی صنعتی در ایران و گذشت 18 سال از آخرین برنامه درسی مصوب این رشته، ضرورت طراحی برنامه درسی جدید برای این رشته وجود دارد، پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل اثرگذار بر طراحی برنامه درسی رشته طراحی صنعتی در مقطع کارشناسی در ایران و با رویکرد کیفی و به روش پدیدار شناسی صورت گرفته است. جمعیت مورد مطالعه اعضای هیات علمی رشته طراحی صنعتی(حداقل با مرتبه استادیاری) در دانشگاه های تهران بودند. با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف و تا رسیدن به حد اشباع داده ها، تعداد 16 نفر بررسی شدند. گردآوری داده ها از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته عمیق صورت گرفت و با روش تحلیل محتوای کیفی تجزیه و تحلیل ها انجام شدند. مضامین بدست آمده در جلسه­ی میزگرد صاحبنظران بررسی و نتایج نهایی تحقیق، مشخص شدند. در راستای هدف پژوهش، 604  کد معنادار یافت شد که در انتها، ده مضمون اصلی به عنوان الزامات طراحی برنامه درسی رشته طراحی صنعتی آشکار گشت، که در دو حیطه برنامه درسی و اصلاحات جای گرفتند. در حیطه برنامه درسی، شش مضمون هدف گذاری، مؤلفه های مؤثر در برنامه درسی، محتوا، یاددهی- یادگیری، فضای آموزشی، ارزشیابی و در حیطه اصلاحات، چهار مضمون به­روز رسانی، تغییر و بازنگری، اعتبار و ضرورت ایجاد گرایش قرار گرفتند. نتیجتاً بر اساس بایدهای آشکار شده به منظور طراحی برنامه درسی رشته طراحی صنعتی، لزوم بازتعریف ایرانی رشته طراحی صنعتی و تعیین اهداف برنامه درسی بر اساس نیازسنجی، تدوین تخصصی برنامه درسی و استفاده از تجربه30  ساله­ی آموزش این رشته، تدوین راهبردهایی برای انتقال دانش و دست­یابی به مدل بومی رشته طراحی صنعتی، انتخاب راهبردهای یادگیری در عرصه و یادگیری مشارکتی در فرایند یاددهی-یادگیری، ضرورت فضاهای آموزشی متنوع، ارزشیابی مداوم و اصلاحات برنامه درسی، بازنگری و به روز رسانی برنامه درسی، اعتبار بخشی رشته طراحی صنعتی و ایجاد گرایش در مقطع کارشناسی رشته طراحی صنعتی به عنوان پیشنهادهایی برای طراحی مجدد برنامه درسی این رشته بعد از 20 سال ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها


-     جمیری، وحیده و حاتمی، جواد و دیگران (1389). بررسی میزان انطباق برنامه درسی رشته کارشناسی مهندسی معماری با نیازهای بازار کار در ایران. دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، سال 1، شماره 2.
-         خاقانی زاده، مرتضی و فتحی واجارگاه، کورش (1387). الگوهای برنامه درسی دانشگاهی. فصلنامه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، سال اول، شماره 2.
-     شعبانی ورکی، بختیار و جاویدی کلاته جعفر آبادی، طاهره (1390). برنامه درسی آموزش عالی در قرن 21 : چالشها و راهبردها. دوفصلنامهمطالعاتبرنامهدرسیآموزشعالی، سال 2، شماره 3.
-     عارفی، محبوبه و همکاران (1388). ضرورت و راه­کارهای بهبود برنامه­ی درسی دروس عمومی دوره­ی کارشناسی از دیدگاه دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی. فصلنامه مطالعات برنامه­ی درسی، سال سوم، شماره 10.
-     فتحی واجارگاه، کورش (1389). الگوی پویا وجامع نیازسنجی برنامه درسی، برنامه درسی نظرگاه­ها، رویکردها و چشم­اندازها. تهران: انتشارات سمت، مرکز تحقیق و توسعه­ی علوم انسانی؛ شرکت به نشر.
-         قدیمی، اکرم (1383). آموزش عالی و توسعه ی سیاسی. دایره المعارف آموزش عالی، جلداول.
-         کریمی، فاطمه (1391). بررسی عوامل اثربخشی تدریس مشارکتی. نشریه علوم اجتماعی، شماره 55 .
-         ملکی، حسن (1391). برنامه درسی (راهنمای عمل). تهران: سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش و انتشارات مدرسه.
-     نصر، احمدرضا و دیگران (1390). رویکردهای نظری و عملی تدوین برنامه های درسی در آموزش عالی. اصفهان: دانشگاه اصفهان، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
-         نعمتی، محمدعلی و همکاران (1383). گزارش ملی آموزش عالی. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.
-         نوروززاده، رضا و فتحی واجارگاه، کورش، (1387). درآمدی بر برنامه ریزی درسی دانشگاهی. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.
-     نوروززاده، رضا و همکاران(1385). وضعیت سهم مشارکت دانشگاهها در بازنگری برنامه های درسی مصوب شورای عالی برنامه ریزی. فصلنامهپژوهشوبرنامه ریزیدرآموزش عالی، شماره 42.
 
-       Barnett, E.(2005). Conceptualization Curriculum Change. Teaching in Higher Education, 6(4).
-       Fathi Vajargah, Kourosh and Shafiea, Nahid (2007), Evaluation of Quality of University Curriculum (Adult Education). Quarterly Journal of Curriculum Studies (QJCS). 2(5)
-       Stark, J. S. (1990). Approaches to Assessing Educational Outcomes. Journal of Health Administration Education. 8(2).
-       Toombs, W. and Tierney, W.G.(1991). Meeting the mandate: Renewing the college and departmental curriculum, School of Education and Human Development. Washington, DC: George Washington University.