نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه صنایع دستی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر ایران، تهران، ایران
چکیده
سراهای تاریخی ریاب-روستایی در 7کیلومتری گناباد- تزئینات معماری قابل تاملی دارد.این تزیینات شامل عناصر هندسی،گیاهی،حیوانی و انسانی با آجر و گچ و نقاشی ایوانها،جداره و اتاقها را مزین کرده اند. این سراها ساخته آقاسیدعلینقی و اولاد ایشان، از دوره قاجار بجای مانده است. ایشان و احفاد در زمره معاریف و نیکنامان شهرستان بوده و دستی گشاده در انجام خیرت و مبرات داشته‌اند. از این‌رو اندیشه نهفته در نقوش سراهای تاریخی ریاب بر مبنای تحلیل اسطوره‌ای ژرژ دومزیل چیست؟ روش تحقیق از نظر هدف، بنیادی و از نظر ماهیت و روش توصیفی و تحلیلی بوده، جمع‌آوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و بویژه میدانی شامل برداشت، عکاسی و مصاحبه با خبرگان و مطلعین است. یافته‌ها نشان می‌دهد سراها با مصالح بوم‌آورد بویژه گل و کاهگل ساخته شده و در رون راسته(قبله) قرار گرفته‌اند. تزیینات سراها بسیار ساده و موجز؛ در عین حال عظمت دارند. تزیینات معماری سراهای ریاب در گونه‌های هندسی، گیاهی، حیوانی و انسانی قابل بررسی است. نقوش هندسی در قالب کاربندی، رسمی‌بندی و گره‌های ساده بر دهنه طاق‌ها و گنبدهاست. تزیینات گیاهی بیشترین فراوانی را داشته و نقش غالب، سرو است. از نقوش حیوانی باید به سیمرغ، طاوس و قمری( به لفظ محلی موسی کو تقی) از مرغان بومی و فراوانی بیشتری دارد. نقش انسانی نیز در قالب تفگدار یا سرباز در شومینه سراچه رضایی مشاهده شد. صفحه کوبه درهای ورودی نیز عمدتا سرو خمره‌ای است. تاج، مرغان و عناصر گیاهی بویژه سرو نقوش قابل تامل آن هستند که اندیشه شهریاری، جنگ و دفاع و علی‌الخصوص آرزوی برکت و حاصلخیزی را با توجه به اعتقاد به طریقت درویشی گنابادی این سلسله نشان دارند. از سویی دیگر آرمان مردم برای مقابله با خشکسالی، قحطی و ... با تلاش و سخت‌کوشی در عمران این خطه در سروکوهی نمادی از سرسبزی، مقاومت و سمبل نور نمایان شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Recognition and mythological making clear and of the decorations of historical houses in Riab village, Gonabad city
نویسنده [English]
- Alireza Sheikhi
Associate Professor of Handicrafts Department, Faculty of Applied Arts, University of Art, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The historical houses of Riab-a village 7 kilometers from Gonabad- have remarkable architectural decorations. These palaces were built by Agha Seyed Alinqi and his descendants, left over from the Qajar period. He and his descendants were among the educated and good people of the city and had a generous hand in doing good deeds. The purpose of the writing is to recognize and mythological analysis of architectural decorations in twelve historical monuments of the village. Therefore, it is looking for an answer to the question of what decorations are included in the historical buildings of Riab and what is the hidden thought in these motifs based on the mythological analysis of Georges Dumzil? The research method is fundamental in terms of its purpose and descriptive and analytical in terms of its nature and method, collecting information, library and especially in the field, including collection, photography and interviews with experts and informants. The findings show that the greenhouses were built with organic materials, especially mud and straw, and were placed in the qibla. The decorations of the salons are very simple and concise; At the same time, they have greatness. These motifs can be examined and paid attention to according to the thought, belief and belief of the people of the dynasty who believed in the Nematullahi method of Sultan Alishahi. Shahriari's thought is manifested in the form of Taj, whose leader has been introduced as Qutb al-Avatad, Sultan al-Arifin and Qibla al-Salkin. Also, he was one of the good and righteous people of Gonabad who practiced truth and righteousness. On the other hand, they supported the people of the region in warfare and defense due to the looting of the Turks, droughts and constant famines, and in a way they gave them security by building a tower and rampart in the village of Riab. On the other hand, Desgar, one of his descendants who were doctors, are considered to be the helpers of the people. What has been noticed more than before is the approach of production and economy, which is manifested in cedar. This lineage has worked in agriculture and economics so that Qavam al-Din, known as Qavam al-Tajjar, was one of the prominent merchants in Tsarist Russia at the time. On the other hand, according to the order of the poor, his hands have been very generous in charitable matters such as endowment, especially water. The effort to improve the village and in general in the canals of Gonabad has practically brought suitable agricultural conditions to the people of this region who can be considered as representatives of the common class. Drought, famine, incurable diseases such as plague; Everyone confirms that they have spent their time believing in helping to create this border.
کلیدواژه‌ها [English]
- Gonabad
- Riab village
- Aghaside Alinqi dynasty
- architectural decorations
)