نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی کشاورز افشار ¹
• سمیه جلالیان ²

¹ هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس

² دانشجو

چکیده

فارابی و غزالی از تاثیرگذارترین اندیشمندان در جهان اسلام هستند که آراء و اندیشه هایشان تفاوت بسیاری
با یکدیگر دارد. فارابی فیلسوفی مشائی و موسس فلسفه اسلامی است، در حالیکه غزالی یک متکلم اشعری
با گرایشات صوفیانه و از بزرگترین منتقدان فلسفه مشاء است. از این جهت مقایسه و بررسی دیدگاه این دو
بسیار حائز اهمیت است. در آراء این دو اندیشمند می توان نظرات ایشان درباره هنر را جستجو کرد. مسئله
این مقاله حول فهم ماهیت و غایت هنر در نزد این دو متفکر شکل می گیرد. بحث ماهیت و غایت هنر )به معنای
Art“ ”( به طور مستقل و مستقیم در هیچ یک از آثار این اندیشمندان مطرح نشده است. بنابراین با توجه به آراء
ابونصر فارابی و ابوحامد محمد غزالی می توان مباحثی را استنباط کرد. سوالات این تحقیق عبارتند از: 1.
ماهیت و غایتِ هنر در اندیشۀ ابونصرِ فارابی و ابوحامد محمدِ غزّالی چیستند؟ 2.چه تفاوتی بین آراء این دو در
بابِ ماهیت و غایتِ هنر وجود دارد؟ 3.دلیلِ این تفاوت ها و شباهت ها چیست؟ هدف از این پژوهش، بررسی
تطبیقی هنر در اندیشه عقل گرایانه فارابی و اندیشه صوفیانه غزالی است. به عبارتی هدف بررسی نقش مبانی
معرفت شناختی در شکل گیری تعریف هنر و غایت آن است.روشِ این تحقیق بر اساس هدف بنیادی ، از لحاظ
ماهیت و روش توصیفی و به صورتِ تطبیقی انجام میشود .روشِ گردآوریِ اطلاعات به صورت کتابخانه ای
و میدانی )به شکل مصاحبه ای( بوده است. بی تردید مفهوم هنر در اندیشه یک فیلسوف با اندیشه یک متکلم
با گرایشات صوفیانه تفاوتهایی دارد. نتایج این مقاله نشان می دهد مولفه های ماهیت هنر در اندیشه فارابی
عبارتند از محاکات، احساس، زیبایی، لذت وعقل و مولفه های ماهیت هنر در اندیشه غزالی عبارتند زیبایی،
انعکاس زیبایی باطنی، لذت، ذوق، شرعی بودن و احساس. همچنین غایت هنر در اندیشه فارابی سعادت و در
اندیشه غزالی افزایش دوستی انسان است.

کلیدواژه‌ها

• اندیشه اسلامی
• فارابی
• غزالی
• ماهیت هنر
• غایت هنر

عنوان مقاله [English]

The Essence And the Goal of Art in FARABI and ABU HAMMED AL GHAZZALI (the Comparative Study)

نویسندگان [English]

• mehdi keshavaez afshar ¹
• somayeh Jalalian ²

¹

²

چکیده [English]

Abu Nasr AL FARABI and Abu Hammed AL GHAZZALI are the famous characters in Islamic
Philosophy and Islamic world. Most of their opinion is different. AL FARABI is the founder of Islamic
Philosophy and he is a peripatetic philosopher. He is called The Second Teacher (after Aristotle who
was The First Teacher). But Abu hammed Al GHAZZALI is a theologian with Sufi attitude and
also he criticized peripatetic philosophy. Some people think that after him, Islamic philosophy is
finished. So the comparative study of them is important. The problem of this paper is to understand
The Essence and The Goal of Art in Abu Nasr ALFARABI and Abu Hammed AL GHAZZALI. The
subject of “The Essence and The Goal of Art” (Art in modern meaning) was not directly or indirectly
considered in their opinion. because this subject was not considerable for them and also for other
Islamic philosophers. But we can deduct their idea about art and beauty. Questions of this paper
are: 1. What is The Essence and The Goal of ART in Abu Nasr Al FARABI and Abu Hammed Al
GHAZZALI? 2. What are the differences in their idea about the essence and the goal of art? 3. What
are the reasons of these differences and similarities? The goal of this research is to search The Essence
and The Goal of art in Abu Nasr Al FARABI and Abu Hammed Al GHAZZALI. In other hand, the
goal of this paper is to study the role of epistemology in the essence and the goal of Art. The method
of this research is fundamental , descriptive and comparative . The method of gathering data is from
books, articles and interview. results show that the best definition for the concept of Art is not essential
definition. The best definitions are nominal definition and descriptive definition , because “ Art ” is not
an essential concept . It is not an essence in the way that Aristotle said and It is a relative concept. Art
is not in the essence of objects and it is predicated with common technical predication. The meaning
of goal in this paper is: ” That to which movement is directed ” . Because the relation between
goal and something that has goal isn’t essential. The essence and the goal of Art in the opinion of
peripatetic philosopher are different to a theologian - Sufi person. The key factors of The Essence of
Art in Abu Nasr ALFARABI are: Mimesis, Pleasure, Intellection , Beauty , and imagination , and the
key factors of The Essence of Art in Abu Hammed ALGHAZZALI are : Beauty , Pleasure, reflecting
( mimesis ) of ideal beauty , intuition and Religiously . The Goal of Art in Abu Nasr Al FARABI is
happiness or felicity. In his opinion art helps people to understand what prophet (philosopher)said and
guide them to felicity .and the goal of Art in Abu Hammed Al GHAZZALI is to increase the love of
human to God.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic Philosophy
• FARABI
• GHAZALLI
• Essence of Art
• Goal of Art