نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری هنراسلامی، دانشگاه هنر، تهران، ایران / هیات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران
2 دانشیار دانشگاه هنر، تهران، ایران
چکیده
شــاهنامه فردوســی، نمونــه برجســته ادبیــات پهلوانــی و پربســامدترین متــن در بیــن کتابهــای مصــور ایــران اســت. قــدرت و روابــط تولیــد آن در داســتانهای ایــن رزمنامــه و بهویــژه در روایــت زایــش و مــرگ پهلوانانــی همچـون رسـتم بـه شـیوههای گوناگـون نمـود پیـدا کـرده اسـت. مفهـوم قـدرت کـه در قـرن بیسـتم و بهخصـوص از پـی اندیشـههای میشـل فوکـو، بـه شـکل متفاوتـی صورتبنـدی شـد، موضوعـی اسـت کـه نهتنهـا در شـاهنامه، بلکــه در نگارگــری ایرانــی هــم حضــوری چشــمگیر دارد. ازایــنرو پژوهــش حاضــر بــر ایــن تــاش اســت تــا مناســبات بصــری ســوگنگارة »شستشــوی و عطرآگیــن کــردن پیکــر رســتم« )مکتــب شــیراز، ســبک اینجــو( را ِ بـا رجـوع بـه نظریـات فوکـو پیرامـون روابـط تولیـد قـدرت تحلیـل و بررسـی نمایـد. بـرای انجـام ایـن پژوهـش توصیفی-تحلیلـی، دادههـا بـه روش کتابخانـهای جمـعآوری شـدند. نتایـج نشـان میدهـد سـوگنگاره موردنظـر، بهمثابــه ابــژه و موضــوع معرفتــی اســت کــه نظیــر بســیاری دیگــر از ســوگنگارههای حماســی ایــران، مــرگ را کنشـی نمادیـن میدانـد و قصـد دارد ً وجـه حماسـی متـن را در برابـر وجـوه دیگـر )مثـا وجـه تغزلـی( تقویـت کنـد. عناصـر تصویـری کـه کمابیـش مطابـق الگـوی ثابتـی بـر ایـن نـگاره نقـش بسـتهاند، از گسسـتهای روایـی، معنایــی و شــکلی خبــر میدهنــد؛ اینچنیــن تصویــر از بازنمایــی صــرف متــن فراتــر رفتــه و واقعیــات جامعــه، همچـون قـدرت و نحـوة عمـل و توزیـع آن در اجتمـاع را بـه نیـت پندآمـوزی در ابعـاد آرمانـی نشـان میدهـد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
روابط تولید قدرت در سوگنگارة شستن و عطرآگین کردن پیکر رستم
نویسندگان [English]
- Nasrin Seyed Razavi 1
- Sayed Saeed Ahamdi Zavieh 2
1 Ph.D. candidate of Islamic Art, College of Arts and Architecture, Tehran University of Art, Tehran, Iran / Faculty member in University of Knowledge and Culture, Tehran, Iran
2 associate professor, Tehran University of Art, Tehran, Iran
)