تاملی در جایگاه بهرام میرزا صفوی به عنوان هنرمند و حامی هنر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه ارتباط تصویری، دانشگاه هنر، تهران، ایران

10.30480/vaa.2021.2976.1465

چکیده

بهرام میرزا (923-956 ق.) کوچکترین فرزند شاه اسماعیل یکی از حامیان هنرعصر صفوی است. علاقه او به هنرنقاشی وخوشنویسی و حمایت های او ازهنرمندان و نویسندگان موجب کارهای ارزنده هنری و فرهنگی شده است. این مقاله به بررسی وشرح زندگی بهرام میرزا و معرفی کارهای هنری او، همچنین به جایگاه او به عنوان حامی هنر، نسخه پردازومجموعه دار پرداخته است. مرقعات وی به ویژه مرقع1. با مقدمه دوست محمد و دو مرقع دیگر و محفوظ درموزۀ توپقاپی سرای استانبول، معرفی و مورد بررسی قرارگرفته است. این پژوهش با بررسی و مطالعه منابع به شناخت ومعرفی این هنرمند و نیز با ارزیابی آثار به تحلیل آنها پرداخته است. این تحقیق به شیوه تاریخی، توصیفی و تک نگاری می باشد. حاصل این پژوهش نشان می دهد که این حامی هنر علاوه بر انجام امور مملکت داری به امورهنری نیز می پرداخته است. آثارمرقعات او می تواند قسمتی از تاریخ هنر نقاشی و خط ایرانی باشد. بهرام میرزا با درکنارهم قراردادن آثار دوره های مختلف علاوه بر حفظ آثار، خوانش تازه ای را در هنر تصویر به وجود آورده است. او گذشته را به زمان خویش متصل ساخته و تاریخ نوینی از هنرهای تصویری ایران را ترسیم نموده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Bahram Mirza Artist and patron

نویسنده [English]

  • Mostafa Naderloo
Art university
چکیده [English]

Bahram Mirza Artist and patron
Key words: Bahram Mirza, Murraqqa, Album, painting, calligraphy, Dust Muhammad, Shah Tahmasb,Safavid
Abstraction:
Bahram Mirza (923-956/1517-49) is the youngest son of Shah Ismail, and a patronage of the art of Safavid era, his passion for painting, calligraphy and the support he gave to the artists and writers, has made way to production of great cultural works.
This article is a study and an account on Bahram Mirza’s life, and an introduction to his art works, his position as a patronage of art, manuscript master and a collector.
In this paper his albums, especially Album(muraqqa) (TSKH.2154) (951/1544-45) with introduction from Dust Muhammad and two other Albums(muraqqa) (TSK.B410) and (B615) kept in Topkapi Saray library, is studied and presented.
As though these works are out of rich and kept in museums outside Iran, researching on this topic has been very difficult, and access the images of the works has also been another issue. It might be for the same reason that this patronage identity and position has not been clear and his works are unknown to us, and have not been studied as they deserve.
With the study and review of resources this paper is an introduction and cognition about the artist, the analysis is by assessment on the work. This research is a monography with art history formal analysis method.
The conclusion of this research shows that this art patronage has also been devoted to art at the same time that he was also ruling the country and being political figure. His albums can be considered as part of the visual history of painting and calligraphy. Bahram Mirza in addition to restoration of the works has approached a new way of reading in visual art by putting the works of different periods together. He has connected the past to his own time and draws a new history of Persian visual art.
The outlook of this research can be instrumental for researcher also for cultural institutions and museum
The conclusion of this research shows that this art patronage has also been devoted to art at the same time that he was also ruling the country and being political figure. His albums can be considered as part of the visual history of painting and calligraphy. Bahram Mirza in addition to restoration of the works has approached a new way of reading in visual art by putting the works of different periods together. He has connected the past to his own time and draws a new history of Persian visual art.
The outlook of this research can be instrumental for researcher also for cultural institutions and museum and those having interest in this subject area.
and those having interest in this subject area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bahram Mirza
  • Album
  • painting
  • calligraphy
اسکندر بیگ ترکمان ، (1335) ، عالم آرای عباسی  جلد  1-2 تهران
بلیانی اصفهانی، تقی الدین محمد (1389) عرفات العاشقین  وعرصات العارفین ، تهران : میراث مکتوب
بیانی ، مهدی(1345) . احوال و آثار خوشنویسان ( نستعلیق نویسان ) جلد 1-3 دانشگاه تهران
حبیبی ، عبدالحی(1355) ،هنر عهد تیموریان  ومتفرعات آن،  تهران ، بنیاد فرهنگ ایران
دوست محمد هروی( 1372)، «دیباچه موقع بهرام میرزا»، کتاب آرایی در تمدن اسلامی، نجیب مایل هروی،آستان قدس رضوی
ذکاء، یحیی )1379 (، هنر کاغذ بری در ایران ( قطاعی) تهران: فرزان 
راکسبرگ، دیوید جِی ( 1385)، "بهرام میرزا ومجموعه هایش"، ترجمه مزدا موحد ، شیلا کنبی، هنر ومعماری صفویه ،تهران، فرهنگستان هنر،71-79
__________،(1388) ، "پژوهشی دربارۀ نقاشی و هنر کتاب آرایی ایرانی" ترجمه: صالح طبا طبایی ،مجموعه مقالات نگارگری ایرانی اسلامی، فرهنگستان هنر،1388
__________،(1388) ترجمه: صالح طباطبایی، مجموعه مقالات نگارگری ایرانی اسلامی، تهران فرهنگستان هنر
__________،(1386) ، دیباچه مرقعات : نخستین تاریخ نامه های هنر ایران ترجمۀ: عباس آقاجانی، تهران، گلستان هنر، 7
ریشار، فرانسیس(1383)، جلوه های هنر پارسی، تر جمه: روح بخشان.ع،  تهران، سازمان چاپ وانتشارات
سه کی، یوشیفوسا (1381) ، دیباچه قطب الدین محمد قصه خوان برمرقع شاه طهماسب،نامه بهارستان سال پنجم ، شماره دوم –زمستان ، شماره 6 ص 309-316
سام میرزا ، ابو نصر(1314) ، تحفه سامی،  به اهتمام  وحید دستگردی،  تهران
سوچک ، پریسیلا(1386) ، خوشنویسی در اوایل صفویه  ترجمه ولی الله کاوسی  ، گلستان هنر، شماره 10  زمستان:ص 24-39
صادقی بیگ، افشار (1327 ) ، تذکرۀ  مجمع الخواص ( بزبان ترکی جغتایی) ، ترجمه عبدالرسول خیام پور، تبریز
طبا طبایی، صالح(1388) ، مجموعه مقالات نگارگری ایرانی اسلامی ، فرهنگستان هنر
عبدی بیگ شیرازی ، خواجه زین العابدین ( 1974) ، روضة الصفات ، مسکو 
قزوینی (1314 )، یحیی بن عبداللطیف الحسینی القزوینی،  لب التواریخ ،  تهران ،موسسه خاور 
قمی، قاضی احمد (1366)، گلستان هنر، به کوشش احمد سهیلی خوانساری. تهران: منوچهری
کنبی، شیلا (1385) ، هنر ومعماری صفویه ، مترجم مزدا موحد تهران فرهنگستان هنر، 1385
منشی قزوینی ، بوداق (1378) ، "جواهر الاخبار" مقدمه تصحیح  وتعلیقات محسن بهرام نژاد،  میراث مکتوب
__________ (1388) کوشا، بخش احوال خطاطان و نقاشان از کتاب جواهرالاخبار، نامه بهارستان سال دهم ، شماره 15 :107- 120
میرزا سمیعا (1368)،  دبیر سیاقی ، تذکرة الملوک،  انتشارات امیر کبیر 
مایل هروی ، نجیب( 1372)، کتاب آرایی در تمدن اسلامی،مشهد: آستان قدس رضوی
نوایی، عبدالحسین (1379) ، رجال کتاب حبیب السیر، تهران