نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• طاسین کریمی عواطفی ¹
• کامران افشار مهاجر ²

¹ دانش آموخته دکتری، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

² دانشیار، گروه ارتباط تصویری، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

در دورۀ قاجار، نوع و شیوة روز افزون ارتباط شاهان و به دنبال آن سایر طبقات بالا دست جامعه و هنرمندان ایرانی با اروپا به همراه ورود امکانات و ابزارهای جدید ارتباطی، تأثیرات شگرفی بر نوع نگرش سفارش‌دهندگان و نقاشان آن دوره گذاشت. نقاشی دیواری در شهر تبریز که به‌ سبب ولیعهدنشینی، یکی از مراکز مهم تحولات فرهنگی و هنری و دروازۀ اصلی ارتباط ایران با غرب به‌ شمار می‌آمد، علاوه بر عمارات حکومتی به شکل گسترده‌ای در خانه‌های اشراف و ثروتمندان نیز مرسوم شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیلی با رویکرد کیفی و شیوۀ جمع‌آوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه‌ای است. حوزۀ مطالعاتی این پژوهش، تعداد 368 دیوارنگاره و مجموعه نقوش دیواری در 11 باب خانۀ قاجاریِ شناسایی شده در تبریز است. در بررسی این نمونه‌ها که تا حد زیادی متأثر از فرهنگ‌های غیر بومی بوده است پرسش اصلی این است که مراودات فرهنگی با غرب چه تأثیری بر نقاشی‌های دیواری خانه‌های قاجاری تبریز داشته است و در این راستا چه پیامی به ناظر منتقل می شود؟ بررسی ویژگی‌های بصری و دلالت‌های موضوعی این نقاشی‌های دیواری، نشان می‌دهد که نمودهای فرهنگ و هنر غرب در 70 درصد دیوارنگاره‌ها، مشاهده می‌شود. موضوع بیشتر این دیوارنگاه‌ها طبیعت-ابنیه است. وجود تصاویری از زنان با لباس‌های اروپایی، مناظر و معماری اروپایی، ابزار و ادوات صنعتی نوظهور و نیز دیوارنگاره‌هایی با موضوع طبیعت بیجان و فرشته، به‌ وضوح امکان دسترسی و تأثیرپذیری از دستاوردهای هنر غرب را نشان می‌دهد که اشارۀ ضمنی به مطلع بودن و به‌روز بودن سفارش‌دهندگان و یا نقاشان دارند.

کلیدواژه‌ها

• ارتباطات تصویری
• نقاشی دیواری
• خانه‌های قاجاری تبریز
• فرهنگ غربی
• نقاشی اروپایی

عنوان مقاله [English]

Reflection of cultural relations with the West in the wall paintings in Qajar houses of Tabriz

نویسندگان [English]

• Tasin Karimi Avatefi ¹
• Kamran Afsharmohajer ²

¹ Theoretical Sciences and High Studies of Art Faculty , University of Art, Tehran. Iran

² Faculty of Visual Arts. University of Art. Tehran. Iran

چکیده [English]

The increasing connections of kings, upper classes and Iranian artists with Europe, along with the arrival of new communication facilities and tools, had a tremendous effect on the attitude of clients and painters in the Qajar period. Wall painting in the city of Tabriz, which was considered as one of the important centers of cultural and artistic developments and the main gateway of Iran's relations with the West due to the Crown Prince, was widely used in the houses of aristocrats and rich people in addition to government buildings.
In the study of 368 wall painting and collections of murals identified in eleven of Qajar houses in Tabriz, the main question is: What are the effects of cultural relations with the West on the murals in the Qajar houses of Tabriz, what message is conveyed to the observer? This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in nature with a qualitative approach and method of collecting information is field and library.
The results show that the manifestations of Western culture and art in the murals are recognizable and are evident in seven presents of the wall painting. The presence of images of women in European clothing, European landscapes and architecture, emerging industrial tools and wall painting on the theme of still life and angels clearly shows the accessibility and up to dateless of clients or painters and the influence of Western culture and art.
The increasing connections of kings, upper classes and Iranian artists with Europe, along with the arrival of new communication facilities and tools, had a tremendous effect on the attitude of clients and painters in the Qajar period. Wall painting in the city of Tabriz, which was considered as one of the important centers of cultural and artistic developments and the main gateway of Iran's relations with the West due to the Crown Prince, was widely used in the houses of aristocrats and rich people in addition to government buildings.
In the study of 368 wall painting and collections of murals identified in 11 of Qajar houses in Tabriz, the main question is: What are the effects of cultural relations with the West on the murals in the Qajar houses of Tabriz, what message is conveyed to the observer? This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in nature with a qualitative approach and method of collecting information is field and library.
The results show that the manifestations of Western culture and art in the murals are recognizable and are evident in 70% of the wall painting. The presence of images of women in European clothing, European landscapes and architecture, emerging industrial tools and wall painting on the theme of still-life and angels clearly shows the accessibility and up-to-datedness of clients or painters and the influence of Western culture and art.

کلیدواژه‌ها [English]

• Visual communication"
• " Wall painting"
• " Qajar houses of Tabriz"
• " Western culture"
• " European painting