تجزیه و تحلیل ساختار حاشیه در قالی های باغی با نظر به قاعده همانندی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته ی فرش، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 استادیار گروه فرش، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

3 مربی گروه فرش، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، شهر تهران، ایران

10.30480/vaa.2021.3591.1595

چکیده

مطالعه شاخصه‌ها و ویژگی‌های مشترک طرح‌های قالی باغی به منظور درک شباهت‌های طرح، مسئله پژوهش پیش‌رو است. قاعده همانندی در قالی باغی نشان از تکرار مضامین قدیمی در نمونه‌های جدید دارد. شناخت عناصر بصری مشترک در حاشیه قالی‌های باغی هدف مقاله است. نمونه‌های قالی باغی از قرن دهم تا سیزدهم باقی مانده است. الگوی هنری حاکم در هر دوره تاریخی ساختار و نقش‌مایه‌های قالی باغی را متأثر کرده است. اما مواردی موجب می‌شود تا بتوان تمامی نمونه‌ها را در یک طبقه به نام طرح «چهارباغ» یا «باغی» گنجاند. در همین راستا در اکثر نمونه‌های موجود از قالی‌های باغی از لحاظ ساختاری و نقشمایه‌ای اشتراکاتی وجود دارد. که بررسی این اشتراکات در شناخت و دسته‌بندی آنها می تواند ما را یاری دهد. بنابراین پژوهش حاضر بدنبال پاسخگویی به سوالات؛ عناصر بصری مشترک در حاشیه قالی‌های باغی چگونه قابل مطالعه و تحلیل است؟ الگوی مشترک در طراحی و نقش‌پردازی حاشیه قالی‌های باغی و قرار گرفتن آن در رسته طرح باغی کدام است؟ در این مقاله سعی شده با مطالعه 20 نمونه از تصاویر قالی باغی موجود در موزه‌ها، طرح و نقش حاشیه‌ها بررسی شود و همانندی طرح و نقطه ثقل آن کشف گردد. نوشتارحاضر نوعی پژوهش کیفی بوده و در دسته تحقیقات توصیفی-تحلیلی قرار می‌گیرد. اطلاعات به صورت اسنادی گردآوری شده و شیوه مطالعه و تجزیه و تحلیل برگرفته از اصطلاح قاعده همانندی در روش آیکونوگرافی پانوفسکی است. انتخاب نمونه ها غیرتصادفی بوده و در این راستا تنوع طرح ونقش، مؤلفه‌ای مهم برای گزینش بوده است. نتیجه تحقیق حاکی از شباهت‌های ساختاری در طرح حاشیه قالی‌های باغی و وجود همانندی در هر 20 نمونه انتخابی است. قالی باغی در زمان رواج و رونق، علی‌رغم تنوع طرح در ادوار گوناگون همواره هماهنگی با سایر نمونه‌ها را داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

analysis the border of garden rugs according to the analogy principle

نویسندگان [English]

  • Nahid Taghinezhad 1
  • Samaneh Kakavand 2
  • Mohammad Reza Kheirollahi 3
1 Graduate of Carpet Department Faculty of applied arts, University of Art, Tehran, Iran
2 Faculty member: Assistant Professor of carpet group, Faculty of applied arts, university of art, Tehran, Iran.
3 Faculty member, Instructor of carpet group, Faculty of applied arts, university of art, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Studying the common features and characteristics of garden rugs in order to understand the similarities of the design is the subject of leading research. The analogy principle in garden rugs indicates the repetition of old themes in new samples. The purpose of this article is to identify the common visual elements in the margins of garden rugs. Examples of garden rugs from the tenth to thirteenth centuries remain. The prevailing artistic pattern in each historical period has influenced the structure and motifs of garden rugs. But there are cases where it is possible to include all the specimens in one category called the "four garden" or "garden" design. How can common visual elements in the margins of garden rugs be studied and analyzed? What is the common pattern in the design of garden rug borders and its placement in the garden design category? In this article, by studying and observing 20 samples of garden rugs, the margins are examined and the similarity of its design and center of gravity is discovered. The present article is a kind of qualitative research and falls into the category of analytical-descriptive research. The method of study and analysis is derived from the term similarity rule in the Panofsky iconography method. Samples were selected non-randomly and in this regard, design diversity was an important component for selection. The information is collected in the form of documents. The results of the study indicate structural similarities in the design of the garden rug margin and the existence of similarity in all 20 selected samples. Garden rugs have always been in harmony with other examples during the time of popularity and prosperity, despite the variety of designs in different periods.Chaharbagh or garden design is one of the various types of Iranian carpet designs. This design was relatively successful between the tenth and thirteenth centuries AH and was produced by weavers. Coordination between the garden carpet design and the Iranian garden map as a model of cosmic paradise is one of the reasons for promoting the design. Many components of the Persian garden such as trees, plots and small gardens, water canals, streams and springs and birds, ponds and pavilions can also be seen in the garden design carpet. There are many differences in the components of the garden design in the remaining carpets. But the question is, despite the differences, what features in the structure of the garden design put the existing specimens in one floor? In this study, the authors try to explain this rule by discovering a similar relationship in the structure of the garden design.
Garden rugs in various dimensions have been the focus of attention in various articles. Many researchers have worked in this field based on their worldview and the tools and methods at their disposal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • analogy principle
  • border
  • design of gardens
  • garden rugs
فهرست منابع
-). قالی ایران. (مترجم: مهیندخت صبا). تهران: انجمن دوستداران کتاب. 1368ادواردز، سیسیل (
-(مترجم: بیژن اربابی). تهران: انتشارات جمال هنر.،فرهنگنامه فرش شرق .)1391استون، پیتر اف (
-).. بررسی بنیادهای فرهنگی- محیطی در عناصر کالبدی باغهای ایرانی (قبل از1387بمانیان، محمدرضا و همکاران (
72ãĕĚýęʭÝ˨ŗ˨ä˙ĠČă˨ãʭŕĚŒŕ˨ũŎʭő1402 | پاییز ۴1 فصلنامۀ علمی - پژوهشی دانشگاه هنر | شمارۀ
.103-113،)1 زیست. دوره دهم، (شمارهاسالم). علوم و تکنولوژی محیط
-(شماره فصلنامه گلجام، بازشناسی پردیس در بستر نماد گرایانه معماری و فرش ایران، .)1388چیت سازیان ، امیرحسین (
.99-1۲۲ ،)1۲
-). تاریخ فرش؛ سیر تحول و تطور فرشبافی ایران، چاپ چهارم، تهران: سمت.1393حشمتی رضوی، فضل الله (
-تهران: نشر چشمه. ،مبانی طراحی سنتی در ایران .)1385حصوری، علی (
-سال.ی الگوی چهارباغ در شکل-گیری باغ ایرانی، باغ نظر). نقدی بر فرضیه1388حیدرنتاج، وحید و سیدامیر منصوری (
.17-30 ،)1۲ششم (شماره
-). لغت نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.134۲اکبر (دهخدا، علی
-. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.های پردیسپارادایم .)1389چراغی، آزاده (شاه
-). «بررسی تجلی باورها در طراحی فرش با نقش باغ»(ارشد صنایع دستی). دانشگاه الزهرا. دانشکده1388عباسی، فریبا (
هنر.
-ها و کاربردها. چاپ اول، تهران: سخن.). در آمدی بر آیکونولوژی؛ نظریه1390عبدی، ناهید (
-.5). هندسه مشترک در باغ و فرش ایرانی، نگارینه هنر اسالمی، بهار. شماره1394فیض آبادی،محمود و همکاران (
-، (به کوشش: محمد دبیرسیاقی). تهران: انتشارات زوار.سفرنامه .)1335قبادیانی، ناصر بن خسرو (
-، سال دهم( شمارهنگره ). تحلیل نمادشناسانه قالی باغی عصر زند،1394لر، اشرف السادات (کاکاوند، سمانه و موسوی
..66 -83 ،)34
-های معنوی در شکل باغ مطالعه موردی باغ پاسارگاد از دوره). بررسی تطبیقی تأثیر ایده1390لبیبزاده راضیه و همکاران (
.3-16،)19 هخامنشی و باغ فین از دوره اسالمی، باغ نظر، سال هشتم(شماره
-). تاریخ و تمدن بین النهرین - جلد سوم : هنر و معماری. (ویرایشگر: احمدحب علی موجانی)،1380مجید زاده، یوسف (
تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-)،بازتاب نقش چهارباغ در قالی های باغی در غرب ایران با تأکید بر نمونه هایی از استان1390زارعی،محمدابراهیم (
.43-59 ، تابستان،19 ، شمارهنشریه گلجام کردستان» ،
-.۲4-3۲ :)14 . سال پنجم. (شمارهچیدمان ). «نظریه و روش در تحلیل و تفسیر تصویر».1395مختاریان، بهار (
-). تاریخچه، جایابی و ساختار هگمتانه مادی، فصلنامه مطالعات شهر1390مالزاده کاظم و معصومه طاهری دهکردی (
.5-16 ،) 6 ( شماره۲ایرانی اسالمی، دوره
-چاپ اول. تهران: زرین و سیمین. .بهارستان؛ دریچه ای به قالی ایران.)1384ملول، غالمعلی (
-.6-1۲ ،۲0 . شمارهمنظر ). کشف ساختار فضایی و منظرین مجموعه پاسارگاد؛1391گلزار، محمدرضا (مهربانی
-(به اهتمام محمد مشیری). تهران: دانشگاه تهران. ،ارشاد الزراعۀ .)1390هروی، قاسم یوسف ابونصری(
-(مترجم: ژاله آموزگار و احمد تفضلی). تهران: نشر چشمه..شناخت اساطیر ایران .)1381هینلز، جان (
- Maurieres, Arnad )2004(: “Tapis-jardins et jardintapis”,Tisser le paradis, Tapis-jardins presans,
Téhéran clermont- Ferrand, Les expositions.
- Train, john; Oriental Rug Symbols. New York: 1997