نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهین سهرابی نصیر ابادی ¹
• فاطمه ندرپور ²
• موسی حیدری یگانه ³

¹ گروه صنایع دستی،دانشکده هنر،دانشگاه الزهرا

² صنایع دستی،دانشکده هنر،دانشگاه الزهرا

³ عکاسی،دانشکده هنر های زیبا،دانشگاه تهران

چکیده

در تعداد قابل توجهی از عکس­های دوره قاجار نشانه­هایی از آثار هنرِسنتی دیده می­شود. این عکس­ها به­مثابه اسناد و مدارکی دال بر حضور آثار هنرِسنتی در بطن زندگی مردمان آن دوره­اند؛ لذا خوانش آن­ها می­تواند اطلاعات مهمی در رابطه با نقش و جایگاه هنرِسنتی در سبک زندگی و هویت اجتماعی دوره قاجار در اختیار بگذارند که آگاهی از این امر مغفول­مانده ضروری به نظر می­رسد. در این پژوهش کاربردی نقد و ارزیابی 24 عکس منتخب از مجموعه عکس­های موجود ذیل چهار گروه به روش نشانه­شناسی و با تکیه بر نظام نشانه­شناسی چارلز ساندرز پیرس^[i]صورت گرفته است تا بتوان چرایی و چگونگی حضور آثار هنرِسنتی را در عکس­ها جویا شد. شرح مطالعات متکی بر اسناد تصویری، به روش توصیفی-تحلیلی تنظیم شده و گردآوری اطلاعات به طریق کتابخانه­ای و اینترنتی صورت گرفته­است. حاصل مطالعه نشانه­شناسی حضور اثر هنرسنتی در عکس­ها، با استفاده از دسته­بندی سه­گانه پیرس (نشانه­های شمایلی، نمادین و نمایه­ای) حاکی از آن است که: در عکس­هایی که با هدف معرفی اثر گرفته شده است، حضور هنرسنتی جنبه­ای شمایلی دارد؛ در مواردی که عکس حکم تزیین و کالای کاربردی در دربار و زندگی طبقه متوسط را داشته است، نشانه­ها نمادین­اند؛ و در عکس­هایی که مرحله تولید هنرسنتی را نمایش می­دهند و اثر حضور مستقیمی ندارد نشانه نمایه­ای است.



 

کلیدواژه‌ها

• نقد
• نشانه‌شناسی
• عکس
• هنرسنتی
• دوره قاجار

عنوان مقاله [English]

Semiotic Criticism of Traditional Art Products in Some Selected Photographs of Qajar-Era

نویسندگان [English]

• mahin sohrabi nasir abadi ¹
• fateme nadr pur ²
• musa heydari yeganeh ³

¹

²

³

چکیده [English]

In a significant number of Qajar-era photographs the signs of traditional art are visible. These photographs are as the documents and evidences which demonstrate the presence of the traditional art in the heart of the lives of the people of that time; reading of these artworks gives us considerable information about the role and the position of traditional art in the life style and the social identity of Qajar era; To raise the awareness of this neglected fact seems to be necessary. In this applied research, in which the information has been gathered through library and internet, 11 photos selected from available photo collections have been criticized and analyzed through semiotics and based on the semiotic system of "Charles Sanders Peirce" in order to find the why and how of the presence of traditional art in them.
The result of the semiotic study of the photographs using Peirce's three-way classification of semiotic system, confirms that when the photographs are taken with the aim of introducing the artwork, the presence of traditional art contains an iconic aspect. On the other hand, when photographs were used as a decorative and functional object in court and middle-class life, the presence of traditional art is treated as the symbolic sign. Whilst in photographs the process of traditional art is considered and the art work is not directly present, the presence of traditional art is placed in the category of index signs.

کلیدواژه‌ها [English]

• Semiotic Criticism
• Photography
• Traditional Art
• Qajar Era