نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابوالفضل عبداللهی فرد ¹
• زینب نیک نسب ²

¹ استادیار دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد نقاشی ایرانی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنراسلامی تبریز،تبریز، ایران.

چکیده

سلطان‌محمد نقاش از بزرگترین نگارگران مکتب تبریز صفوی می‌باشد که با قدرت تخیل و زبان تصویری منحصر به فرد، در پیشبرد هنر نگارگری قدم بزرگی برداشته و ابر و ابرسازی که یکی از اصول هفت‌گانه هنر نگارگری ایران است در آثار وی به حد کمال خود رسیده است. هدف مقاله حاضر این است که شیوه ابرنگاری سلطان‌محمد را در ده نمونه از آثار وی مورد مطالعه قرار دهد و ضمن معرفی جنبه‌های مبتکرانه وی در این حوزه، به بررسی فرمی و مفهومی ابر در آثار وی بپردازد. بر این اساس این سؤالات مطرح است که 1) ابر در آثار سلطان‌محمد به چه صورت تصویر شده است؟ 2) شیوه ابرنگاری سلطان‌محمد به عنوان هنرمندی مبتکر چه نوآوری‌هایی دارد؟ روش تحقیق در پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و از طریق بررسی و پردازش ده نمونه نگاره منتسب به سلطان محمد بوده و روش گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه‌ای می‌باشد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که سلطان محمد در مبحث ابرنگاری هدفمند کار کرده و ابر در آثار وی بعضاً دارای مفاهیم هماهنگ با ترکیب و موضوع نگاره می‌باشد. وی در نگاره‌هایش به یکپارچگی و وحدت در ابر توجه کرده است و به وضوح از اسلیمی ابری (ابری- ماری) در آثار خود استفاده کرده که باعث القای حس پویایی در ابر می‌شود. سلطان‌محمد از نمادها و پدیده‌های رمزآمیز با توجه به توان تصویری آن‌ها در آثار خود بهره برده و در یک اثر خود نیز، به طور واضح از دو نماد اژدها و سیمرغ در قالب فرم ابر، برای نمایاندن مفهوم تقابل خیر و شر بهره برده است.

کلیدواژه‌ها

• سلطان محمد
• ابرنگاری
• ابر
• نگارگری
• مکتب تبریز

عنوان مقاله [English]

Explaining the components of cloud drawing in the works of Sultan Mohammad

نویسندگان [English]

• aboulfazl abdollahie fard ¹
• zeinab niknasab ²

¹ Assistant Professor, Visual Arts Faculty, Islamic Art University of Tabriz، Tabriz, Iran

² Master student of Persian Miniature Painting, Visual Arts Faculty,, Tabriz Islamic Art University of Tabriz,, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

One of the outstanding Iranian painting schools is Safavid Tabriz School represented by a prominent artist such as Sultan Mohammad. Sultan Mohammad, an Iranian painter active in the tenth century hejri qamari (first half of the sixteenth century milady) is one of the most prominent masters of the founding of the second school of Tabriz, who has taken a great step in advancing and promoting the art of painting and has reached its highest level. He was unique among other masters of Tabriz in terms of imagination and skill in complex compositions, clever coordination of colors and measured details. He was inspired by nature and the surrounding space in creating his works and the elements of nature around him. By the power of imagination, genius and unique visual language, he has taken a great step in promoting the art of painting and cloud drawing as one of the seven principles of Iranian painting perfected in his works. Sultan Mohammad has worked creatively and purposefully on the subject of cloud drawing. Cloud has concepts in harmony with the composition and subject matter of the painting in his works which necessitates a more careful examination of his cloud drawing. Sometimes, depending on the artist's creativity and in harmony with the subject of the story, they take on special effects or are seen in a special and different way, and in some cases in harmony with The elements and other motifs of the image help to understand the meaning and concept of the story. The aim of this article is to study the style of Sultan-Mohammad cloud making in his ten e works while introducing his innovative aspects and masterful innovations in this field to examine the form and concept of cloud in these works. Accordingly, the following questions are arisen: 1) How is the cloud depicted in the works of Sultan-Muhammad? 2) What are the innovations of Sultan Mohammad's style of painting as an innovative artist? The research method is descriptive-analytical and the data collection method is documentary.Findings indicate that in the subject of cloud and cloud-making, Sultan Mohammad was creative and implemented the most beautiful forms. In his paintings, he has considered the unity and solidarity in the cloud and clearly used Islamic-clouds which induces a sense of dynamism and fluidity in the cloud. Sultan-Mohammad clouds are close to the general shape of the dragon's body and evoke the twisting of the dragon's body in the mind. He has used cryptic symbols and according to their visual power, which indicates his genius. In one of these works, he has employed two symbols of the dragon and Simorgh, in the form of a cloud to show the concept of the opposition between good and evil.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sultan Mohammad
• cloud drawing
• cloud
• painting
• Tabriz School