مقاله پژوهشی
یعقوب اژند
چکیده
اسکندر سلطان فرزند عمر شیخ عمر شیخ بن تیمور، از شاهزادگان هنرپرور تیموری است که نزدیک به ده سال حکومت فارس و اصفهان را در اختیار داشت. در این مقاله کارنامه هنرپروری وی و کیفیت آن مورد ارزیابی قرارگرفته است. نخست فعالیت‌های سیاسی وی از برای حکومت تیموری تفحص می‌شود. پس از مرگ تیمور شماری از فرزندان او برای جانشینی به نزاع پرداختند و ...
بیشتر
اسکندر سلطان فرزند عمر شیخ عمر شیخ بن تیمور، از شاهزادگان هنرپرور تیموری است که نزدیک به ده سال حکومت فارس و اصفهان را در اختیار داشت. در این مقاله کارنامه هنرپروری وی و کیفیت آن مورد ارزیابی قرارگرفته است. نخست فعالیت‌های سیاسی وی از برای حکومت تیموری تفحص می‌شود. پس از مرگ تیمور شماری از فرزندان او برای جانشینی به نزاع پرداختند و درنهایت شاهرخ توانست بر امپراتوری دست یابد و در هرات مستقر شود. یکی از مدعیان سلطنت اسکندر سلطان برادرزاده شاهرخ بود که مقهور او می‌شود و در سال 817 هجری حکومت فارس و اصفهان را از دست میدهد و به دست برادرش نابینا می‌شود و بعد به قتل می‌رسد. بعد فعالیت‌های هنری او تفحص می‌شود و میزان کوشندگی وی در عالم کتابآرایی و نگارگری مشخص میگردد و سپس آثار بازمانده از دوره او مشخص می‌شود و درنهایت برآیند و تأثیرات هنرپروری وی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
مقاله پژوهشی
عبدالرسول چمانی
چکیده
این نوشتار بر آن است تا با روشی توصیفی_تحلیلی به تحلیل محتوای متون برجسته‌ترین نظریه‌پردازان هنر رنسانس مخصوصاً با لـئون باتیستا آلبرتی نگاهی مجدد کرده و یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم آن دوران، یعنی «گرده‌برداری صحیح»را به‌عنوان هسته اصلی نظریه هنر رنسانس بررسی و معرفی نماید. به بیانی دیگر، پرسش اصلی این مختصر متوجه چگونگی قواعد ...
بیشتر
این نوشتار بر آن است تا با روشی توصیفی_تحلیلی به تحلیل محتوای متون برجسته‌ترین نظریه‌پردازان هنر رنسانس مخصوصاً با لـئون باتیستا آلبرتی نگاهی مجدد کرده و یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم آن دوران، یعنی «گرده‌برداری صحیح»را به‌عنوان هسته اصلی نظریه هنر رنسانس بررسی و معرفی نماید. به بیانی دیگر، پرسش اصلی این مختصر متوجه چگونگی قواعد حاکم بر نظام بازنمایی رنسانس و نقش کلیدی‌ترین انگاره آن است. از دستاوردهای عظیم رنسانس ابداع «نظریه هنر» است که بیشتر مرهون دیدگاه‌های آلبرتی می‌باشد؛ نظریاتی که می‌توان آن‌ها را به‌مثابه روح و چکیده هنر آن دوران دانست. آلبرتی و دیگر فرهیختگان آن زمان مفهومی جدید از «بازنمایی» و قواعد حاکم بر آن معرفی کردند. بعضی پژوهشگران این نوع بازنمایی را به «گرده‌برداری صحیح» تفسیر و آن را ذیل دو مبحث مطرح کرده‌اند: یکی «حقیقت مادی» و دیگری «حقیقت فرمی». حقیقت مادی به رابطه اثر هنری با جهان خارج پرداخته و حقیقت فرمی به ارتباط درونی اجزا و چگونگی سازمان‌دهی آن‌ها، مخصوصاً مفهوم پرسپکتیو، اشاره می‌کند. به نظر می‌رسد با طرح مفهوم «گرده‌برداری صحیح» و نقش مرکزی آن در نظریه هنر رنسانس، آثار آن دوره را نمی‌توان به‌مثابه تنها شیوه طبیعی یا علمی برای بازنمایی دانست، بلکه باید آن را تنها یکی از نظام‌های بازنمایی تصویری انگاشت.
مقاله پژوهشی
فلورا بختیاری منش
چکیده
مقاله حاضر با عنوان «بررسی نقش پرنده در هنر بین‌النهرین، ایران و مصر باستان» سعی دارد با نگاه از منظری متفاوت به فصل مشترک تازه‌ای میان این تمدن‌های باستانی دست یابد. در اینجا مقایسه تطبیقی نقوش پرندگان از زوایای گوناگون انجام‌گرفته و سعی شده به سوا لاتی همچون:1 - تأثیر باورها و اعتقادات مذهبی بر ترسیم پرندگان در آثار گوناگون، ...
بیشتر
مقاله حاضر با عنوان «بررسی نقش پرنده در هنر بین‌النهرین، ایران و مصر باستان» سعی دارد با نگاه از منظری متفاوت به فصل مشترک تازه‌ای میان این تمدن‌های باستانی دست یابد. در اینجا مقایسه تطبیقی نقوش پرندگان از زوایای گوناگون انجام‌گرفته و سعی شده به سوا لاتی همچون:1 - تأثیر باورها و اعتقادات مذهبی بر ترسیم پرندگان در آثار گوناگون، 2- چگونگی تنوع گونههای پرندگان در آثار هنری، 3- بررسی بال پرنده ازنظر شمایلنگاری،4 -بررسی بالها مبتنی بر اندازه و شکل ظاهری و ... پاسخی منطقی داده شود. نوع تحقیق بنیادی و روش انجام آن به‌صورت توصیفی و تحلیل محتوایی بوده و روش گردآوری اطلاعات از طریق استفاده از کتابخانهها، بازدید از موزههای داخلی و جستجو در پایگاههای اطلاعرسانی است.
مقاله پژوهشی
عبدالمجید حسینی راد
چکیده
نور و رنگ از عناصر اصلی هنر نقاشی و فضای تجسمی آثار نگارگران ایرانی به شمار می‌رود. این دو به‌مثابه ظاهر و باطن حقیقتی واحد که تجلی و نمودی از فیض خداوند در عالم است، جلوه‌گر شده‌اند. بر اساس آیاتی از قرآن کریم که خداوند را نور آسمان‌ها و زمین گفته‌اند، جنبه‌های تمثیلی و رمزآمیز نور و رنگ موردتوجه فلاسفه، حکما و عرفای مسلمان نیز ...
بیشتر
نور و رنگ از عناصر اصلی هنر نقاشی و فضای تجسمی آثار نگارگران ایرانی به شمار می‌رود. این دو به‌مثابه ظاهر و باطن حقیقتی واحد که تجلی و نمودی از فیض خداوند در عالم است، جلوه‌گر شده‌اند. بر اساس آیاتی از قرآن کریم که خداوند را نور آسمان‌ها و زمین گفته‌اند، جنبه‌های تمثیلی و رمزآمیز نور و رنگ موردتوجه فلاسفه، حکما و عرفای مسلمان نیز قرارگرفته است. تأثیرات حکمت و عرفان اسلامی بر نگاه هنرمندان مسلمان به موضوع هنر و عمل هنرمندانه، به نمایش جلوههایی از نور و رنگ در عالم خیالی نقاشی ایرانی انجامیده و موجب شده تا در فضای نگارهها مشاهدات باطنی از عالم مثال و نور و رنگ به نمایش در اید. این مقاله ضمن توجه به سرچشمههای بهکارگیری رنگ در آثار هنر ایران پیش از دوران اسلامی، به ریشهیابی توجه به نور در اساطیر باستانی ایران پرداخته و جلوههای تأثیرات آن را تا دوران اسلامی پی گیری مینماید و از همین رهگذر جنبه‌های تمثیلی و رمزآمیز نور و رنگ را در باور حکمای اشراقی موردتوجه قرارگرفته و رابطه متقابل صورتهای خیالی شعری و فضای رنگین نگارهها بررسیشده است.
مقاله پژوهشی
پوپک رهنمون؛ مونا اسلامی
چکیده
حمزه نامه که مجموعه‌ای مصور از ماجراهای امیر حمزه صاحبقران است در این پژوهش موردبررسی قرار می‌گیرد. داستان‌های حماسی این مجموعه به‌واسطه جذابیت فراوان و بار غنی مذهبی ایشان در دوره گورکانی به شبیه قاره هند راه یافتند. مجموعه حمزه نامه شامل 14 جلد و 1400 نگاره بوده که در مدت 15 سال (982 967. ق/1575 1560م) توسط نگارگران کارگاه نقاشی سلطنتی اکبرشاه ...
بیشتر
حمزه نامه که مجموعه‌ای مصور از ماجراهای امیر حمزه صاحبقران است در این پژوهش موردبررسی قرار می‌گیرد. داستان‌های حماسی این مجموعه به‌واسطه جذابیت فراوان و بار غنی مذهبی ایشان در دوره گورکانی به شبیه قاره هند راه یافتند. مجموعه حمزه نامه شامل 14 جلد و 1400 نگاره بوده که در مدت 15 سال (982 967. ق/1575 1560م) توسط نگارگران کارگاه نقاشی سلطنتی اکبرشاه مصور گردیده است. روند کلی داستانها و نگارههایی که بر مبنای آن‌ها مصور شده‌اند، ستیز امیر حمزه با کفار و تلاش وی برای مسلمان ساختن آن‌هاست. در این راستا ماجراهای پیچیده و تودرتو نیز رخ میدهد که مضامین تخیلی، حماسی، تاریخی، مذهبی و گاه عاشقانه را در بردارد. جذابیت این مجموعه در سنت نقالی خلاصه می‌شود. آنچه در این مجموعه به چشم می‌خورد، خصوصیات زندگی اشرافی گورکانی، اصالت نقاشی گورکانی، اصالت نقاشی ایرانی، عناصر نقاشی آسیای میانه و ابداعات نوین نقاشی اروپایی می‌باشد که با محیط و شرایط جغرافیایی هند سخت عجین شده است. هدف اصلی از این بررسی، معرفی مجموعه حمزه نامه به‌عنوان یکی از عظیم‌ترین نسخ مصور شده دوران گورکانی و تحلیل محتوایی، ساختاری و نشانه شناختی دونگاره از این نسخه با توجه به داستان و روابط بینامتنی می‌باشد.
مقاله پژوهشی
فهیمه پهلوان
چکیده
نهادهای اجتماعی با فعالیت‌های گوناگون، همواره از یک علامت تصویری یا نوشتاری به‌عنوان آرم یا مارک استفاده می‌کنند. کارکرد این علائم به‌مثابه امضا یا نشان هویت آن‌هاست. در زندگی روزمره اجتماعی ما، این نشان‌ها پیوسته در معرض دید و عامل پیوند ما با سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی هستند. گزینش سبک بازنمایی برای بیان اهداف، اندیشه یا ارائه ...
بیشتر
نهادهای اجتماعی با فعالیت‌های گوناگون، همواره از یک علامت تصویری یا نوشتاری به‌عنوان آرم یا مارک استفاده می‌کنند. کارکرد این علائم به‌مثابه امضا یا نشان هویت آن‌هاست. در زندگی روزمره اجتماعی ما، این نشان‌ها پیوسته در معرض دید و عامل پیوند ما با سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی هستند. گزینش سبک بازنمایی برای بیان اهداف، اندیشه یا ارائه فرآورده، در ارتباط تصویری این نهادها با جامعه، نقش مهمی را ایفا می‌کنند. این گزینش، به انتخاب شیوه‌های دیده شدن، درک و دریافت پیام و در عمل به شکل‌گیری گفتمان تصویری موردنظر فرستنده پیام و درواقع به‌گزینش هویت بصری نگرش سازمان از خود و برای جامعه می‌انجامد، ساخت «استعاره و مجازهای» سازمانی. شناخت عناصر و کارکردهای گوناگون تصویر به لحاظ تبیین معیارهای تأثیرگذار آرم در فرآیند ارتباط، به توصیف انواع کاربردی آرم پیوند می‌خورد. در این مرحله بحث مشروعیت ارتباطی آرم مطرح می‌شود. تفکیک این گونه‌ها در انتخاب شیوه بیان معنا در پیام، تفکیک دو گونه متفاوت کاربردی برای آرم را میسر می‌کند: آرم‌هایی که از شروع حیات اجتماعی دارای مشروعیت هستند و آرم‌هایی که باید به‌مرور، بر اثر تکرار و تماس با جامعه مشروعیت کسب می‌کنند. درون‌مایه این مقاله، شرکت در بحث «مشروعیت» در حوزه کارکردها و نقش آرم در فرآیند ارتباط با جامعه است. بدین منظور، نظریه بنوآ هایل برون الگوی تحلیل آرم تلفیقی/شمایلی، منسوب به سازمان‌های ایرانی قرارگرفته است. متغیرهای تعیین‌کننده و تأثیرگذار این الگو، به‌خوبی نشان داد که انتخاب شیوه بیان از طرف فرستنده پیام، مهم‌ترین عامل در تکوین و شکل‌دهنده معنای پیام است.
مقاله پژوهشی
محمد ستاری
چکیده
عکاسی به‌صورت دائگروتیپی (انداختن عکس روی صفحه نقره‌ای) در سال 1839، هم‌زمان با سلطنت محمدشاه قاجار در پاریس عرضه شد. خبر این اختراع حدود چند ماه بعد به ایران رسید و رجال کشور مشتاق این هنر شدند. سه سال بعد در تهران دربار محمدشاه برای داشتن تجهیزات عکاسی ابراز تمایل کرد. روابط با فرانسه چندان مطلوب نبود و با انگلیس نیز نه‌چندان خوب به‌این‌ترتیب ...
بیشتر
عکاسی به‌صورت دائگروتیپی (انداختن عکس روی صفحه نقره‌ای) در سال 1839، هم‌زمان با سلطنت محمدشاه قاجار در پاریس عرضه شد. خبر این اختراع حدود چند ماه بعد به ایران رسید و رجال کشور مشتاق این هنر شدند. سه سال بعد در تهران دربار محمدشاه برای داشتن تجهیزات عکاسی ابراز تمایل کرد. روابط با فرانسه چندان مطلوب نبود و با انگلیس نیز نه‌چندان خوب به‌این‌ترتیب همسایه شمالی از فرصت استفاده کرد و یک دیپلمات را تعلیم عکاسی داده با دوربین دائگروتیپی و دیگر وسایل مخصوص روانه تهران ساخت. در آغاز زمستان در حضور محمدشاه چند عکس برداشته شد. کمی بعد سه دوربین دائگروتیپ در تهران وجود داشت درحالی‌که در اغلب کشورهای جهان هنوز عکاسی متداول نشده بود. اولین عکاس حرفه‌ای ایران آقا رضا نام داشت. او اولین ایرانی‌ای بود که لقب «عکاس‌باشی»را از ناصرالدین‌شاه قاجار دریافت کرد. وی شاگرد کارلهیان عکاس فرانسوی تبار مقیم ایران بود. آقا رضا در سفرهای اول و دوم ناصرالدین‌شاه به فرنگ جزو همراهان بود و در پاریس آثار نادار عکاس معروف فرانسوی را دید. ضمناً با لوئیجی مونتابونه عکاس اهل ایتالیا که به ایران آمده بود، ملاقات داشت و شیوه کار وی را از نزدیک مشاهده نمود. پژوهش حاضر تلاش دارد تا به میزان تأثیرپذیری آقا رضا از کارلهیان، نادار و مونتابونه بپردازد. این تحقیق با بررسی آلبوم‌های عکس کاخ گلستان و اسناد نوشتاری دوره قاجار صورت پذیرفته است.
مقاله پژوهشی
محمد خدادادی مترجم زاده
چکیده
بهبود سطح آگاهی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مراکز دانشگاهی است و باوجود راهکارهای متعدد و متعارف آموزشی، نمی‌توان نقش نشریه‌های دواری مرتبط را کوچک شمرد. درواقع هدف اصلی این جستار؛ بررسی نقش نشریه‌های فارسی‌زبان عکاسی در بهبودِ سطح آگاهی جامعه عکاسی دانشگاه هنر در سال 1385 می‌باشد؛ و تحلیل کارآمدی یا ناکارآمدی آن‌ها با توجه به ...
بیشتر
بهبود سطح آگاهی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مراکز دانشگاهی است و باوجود راهکارهای متعدد و متعارف آموزشی، نمی‌توان نقش نشریه‌های دواری مرتبط را کوچک شمرد. درواقع هدف اصلی این جستار؛ بررسی نقش نشریه‌های فارسی‌زبان عکاسی در بهبودِ سطح آگاهی جامعه عکاسی دانشگاه هنر در سال 1385 می‌باشد؛ و تحلیل کارآمدی یا ناکارآمدی آن‌ها با توجه به نظر مخاطبین دانشگاهی، می‌تواند زمینه‌ساز چالش سودمندِ خاستگاه طرفین از برقراری ارتباط سازنده در جهت بهبود آگاهی تلقی شو د و به طور منطقی برای بررسی عمیق‌تر موضوع ضمن محدود کردن عرصه پژوهش به بازنگری شمارگان منتشرشده چند مجله در سال 1385 و چگونگی بازخورد مطالب آن‌ها نزد مخاطبین جامعه عکاسی دانشگاه هنر از طریق نظرسنجی، به مباحث نظری همچون نقد توجه بیشتری مبذول شد. سوای نحوه تأمّل برانگیز ارائه پاسخ‌ها (برخی ظرف چند دقیقه و برخی ظرف چند روز پرسشنامه را پر نمودند)، بیشترین آرای به‌دست‌آمده به ترتیب به: نبود نقد سازنده به روند عکاسی معاصر در کشور در نشریه‌های موردبررسی و به طرح دیدگاه‌ها به‌عنوان مهم‌ترین بحث برای بهبود آگاهی نظری عکاسان دلالت می‌کرد. بر اساس نمایه پاسخ‌های گروه هدف به محورهای: ساختار کلی و جهت‌مندی، مقوله‌بندی کارآمدِ موضوعات و طرح مباحث نظری کارآمد درباره مجله‌ها، به ترتیب؛ فصل‌نامه‌های حرفه هنرمند و عکسنامه از اقبال بیشتری برخوردار بودند، در کنار این نتایج می‌بایست به موضوع (پاسخ) متناقض‌نمای برخی اعضای گروه هدف به پرسشنامه‌ها اشاره کرد که خود چالش دیگر رهیافت این بررسی است. درنهایت ارتباط و هم‌اندیشی دوره‌ای دست‌اندرکاران مجله‌ها و مخاطبین دانشگاهی آن همانند طرح جستارهایی ازاین‌دست می‌تواند به ترسیم ساختاری متناسب با ضرورت‌های اکنونِ جامعه عکاسی در مسیرِ بهبود آگاهی یاری رساند.
