1
دانشجوی دکتری باستان شناسی (دوران اسلامی)، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
2
دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
10.30480/vaa.2023.4098.1715
چکیده
ازاره، به بخش پایینی دیوار، از کف تا ارتفاع حدود یک متری اطلاق می‌گردد و اغلب دارای تزییناتی متمایز، نسبت به سایر قسمت‌های دیوار است. ازاره‌ها، در ادوار مختلف، غالباً با تزییناتی همچون: آجرکاری، حجاری، کاشی‌کاری، تلفیق سنگ و کاشی و... و با طرح‌ها و نقوشِ گیاهی و هندسی متنوع، به اجرا در آمده است. ازاره‌های کاشی بناهای دورة تیموری در ایران نیز، از این قاعده مستثنی نیستند و به‌عنوان یکی از باشکوه‌ترین جلوه‌های تزیین در معماری این عصر، شامل مجموعۀ منحصر بفردی از آرایه‌های هندسی است. بنابراین هدف مقالۀ حاضر، معرفی و طبقه‌بندی آرایه-های هندسی شاخصِ به‌کار رفته در ازاره‌های کاشی‌کاری بناهای دورة تیموری ایران و نیز بررسی وجوه اشتراک آن‌ها، با دیگر بناهای شاخص همزمان، در شرق قلمرو تیموریان و سایر حکومت‌های هم عصر، در مطالعات تطبیقی است. در راستای دستیابی به اهداف مذکور، پرسش اصلی این پژوهش را می‌توان چنین مطرح نمود: رایج‌ترین و عمده‌ترین نقوش هندسی/ گره‌ها در ازاره‌های کاشی‌کاری بناهای دورة تیموری در ایران کدام هستند؟ روش یافته‌اندوزی بر اساس پژوهشی میدانی و با استناد به منابع مکتوب انجام شده که به روش تحلیلی ـ تطبیقی برمبنای الگوهای هندسی، به تحلیل داده‌های بدست آمده از نمونه‌های مطالعاتی (بیست نمونه) می‌پردازد. دستاوردهای حاصل از این پژوهش که از بررسی نقوش هندسی ازاره‌های کاشی ابنیه عصر تیموری در ایران، به دست آمده، نشان‌دهنده آن است که؛ در ازاره‌های کاشی این دوره بیشترین درصد را، از لحاظ نقوش هندسی، نقوشی بر پایه عدد مبنای شش از قبیل، نقش‌های «شش لانه زنبوری/ شش ضلعی منتظم» که غالباً، در استان یزد قرار دارد و اغلب به رنگ فیروزه‌ای، «شش و تُکّۀ بنددار»، «شش و گیوۀ کشیده»، «شش و شمسه»، «شش و تُکّه» و... به خود اختصاص داده است. نتایج مذکور، علاوه بر ایران، در بناهای سایر نقاط حکمرانی تیموریان نیز، متداول بوده است.
راشدنیا, زهرا, & صالحی کاخکی, احمد. (1402). بررسی آرایه‌های هندسی در ازاره‌های کاشی بناهای دورة تیموری ایران. نامه هنرهای تجسمی و کاربردی, 16(39), -. doi: 10.30480/vaa.2023.4098.1715
MLA
زهرا راشدنیا; احمد صالحی کاخکی. "بررسی آرایه‌های هندسی در ازاره‌های کاشی بناهای دورة تیموری ایران". نامه هنرهای تجسمی و کاربردی, 16, 39, 1402, -. doi: 10.30480/vaa.2023.4098.1715
HARVARD
راشدنیا, زهرا, صالحی کاخکی, احمد. (1402). 'بررسی آرایه‌های هندسی در ازاره‌های کاشی بناهای دورة تیموری ایران', نامه هنرهای تجسمی و کاربردی, 16(39), pp. -. doi: 10.30480/vaa.2023.4098.1715
VANCOUVER
راشدنیا, زهرا, صالحی کاخکی, احمد. بررسی آرایه‌های هندسی در ازاره‌های کاشی بناهای دورة تیموری ایران. نامه هنرهای تجسمی و کاربردی, 1402; 16(39): -. doi: 10.30480/vaa.2023.4098.1715
)