بررسی بصری رابطه نقطه و فضا در گرافیک خط نستعلیق، شیو ههای صفوی و معاصر (با تأکید بر آثار میرعماد و غلامحسین امیرخانی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس مدعو دانشگاه هنر اصفهان، استان اصفهان، شهر اصفهان

2 هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده هنرهای تجسمی، استان اصفهان، شهر اصفهان

3 کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان، استان اصفهان، شهر اصفهان

چکیده

نگارش خط نستعلیق به لحاظ ارتباط تنگاتنگ با ادبیات و همچنین نمود جلوه های بصری ویژه، قرن ها استمرار
پیدا کرده است. این خط می تواند به عناصر اولیه تجزیه شود که اولین و مه مترین عنصر آن «نقطه » است.
نقطه علاوه بر نیاز کلمه در خواندن، نقش مهمی در هماهنگی و تقابل بین انرژی های تصویری در کلمه و سطر
دارد؛ لذا اهمیت نقش بصری نقطه بسیار مشهود است. هدف اصلی این مقاله عبارت است از بررسی نقش
نقطه از منظر اصول و مبانی هنرهای تجسمی در مقایسه ی آثار خط میرعمادالحسنی )هنرمند دوره صفوی)
و غلامحسین امیرخانی )شیوه غالب معاصر(، با توجه به مؤلفه هایی از قبیل( محور نقطه 2( شیب نقطه )در
دونقطه و س هنقطه( 3( وزن بصری نقطه. در این راستا به سؤالاتی نظیر: چگونگی توجه بیشتر در نحوه
نقطه گذاری با توجه به اصول و مبانی بصری در هریک از شیوه های مذکور، محور نقطه و همچنین چگونگی
رعایت شیب نقطه و وزن بصری نقطه و تفاوت های آن در دو شیو هی میرعمادالحسنی و غلامحسین امیرخانی
پاسخ داده شده است. روش به کار گرفته شده در این مقاله توصیفی- تحلیلی، از نوع مقایسه ای و از نظر
هدف کاربردی است. گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و تحلیل نگارندگان با مقایسه تصویری آثار دو
هنرمند نامبرده صورت پذیرفته است. نتایج بررسی های پژوهش حاضر نشان می دهد که نحوه قرار گرفتن
محور نقطه ها، میزان شیب دونقطه و سه نقطه و همچنین وزن تصویری آن ها در شیوه میرعماد کاملاً منطبق
بر اصول و مبانی زیباشناسی بصری است که همین امر باعث افزایش حضور و تأثیر نقطه ها بین کلمات و
حروف نسبت به شیو ه امیرخانی می گردد؛ به بیان دیگر نقطه ها در خطوط میرعماد از شأن و منزلتی هم تراز
با حروف و کلمات برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- اسحاق زاده، روح الله. ) 1394 (. اصول و مبانی خط نستعلی . ق اصفهان: مهرآذین.
- امیرخانی 1، غلامحسین. ) 1376 (. چند برگی از قرآن مجی . د مشهد: کلهر.
- امیرخانی 2، غلامحسین. ) 1376 (. ترکی ببند محتش . م تهران: انجمن خوشنویسان ایران.
- امیرخانی، غلامحسین. ) 1369 (. ترجیع بند هات . ف تهران: انجمن خوشنویسان ایران. -
- امیرخانی، غلامحسین. ) 1379 (. آداب الخط امیرخان ، ی با توضیحاتی درباره ترکیب حسن وضع و
حسن تشکیل. تهران: انجمن خوشنویسان ایران.
- امیرخانی، غلامحسین. ) 1380 (. صحیفه هستی )منتخب آثار غلامحسین امیرخانی.( مشهد: کلهر.
- امیرخانی، غلامحسین. ) 1386 (. جلوه های نیاز مناجات منظوم منسوب به حضرت علی )ع.( تهران:
امیرخانی.
- ا.داندیس،دونیس. ) 1383 (. مبادی سواد بصر . ی مترجم: مسعود سپهر. تهران: سروش.
- دی.ک یچینگ.) 1368 (. معماری: فرم، فضا و نظ . م مترجم: زهره قراگزلو. تهران: موسسه چاپ و
انتشارات دانشگاه تهران
- حلیمی، محمد حسین. ) 1390 (. زیباشناسی خط در مسجد جامع اصفها . ن تهران: قدیانی.
- ---------------. ) 1393 (. اصول مبانی هنرهای تجسمی زبان، بیان، تمری . ن تهران: احیاء کتاب. -
شیرازی، کرمعلی. ) 1370 (. تحفه کرمان. مرکز کرمان شناسی- ارمغان ایران.
- طاهریان، غلامرضا. ) « .)1382 نگاهی علمی به زاویه قلم نستعلیق ». کلک دیری ، ن 7.
- طاهریان، غلامرضا. ) « .)1383 میرعماد و کشیده های تخت ». کتاب ماه هن ، ر 69 .
- فردی، حسن و محمد حسین. ) 1382 (. آثار برگزیده استاد کل میرعمادالحسن . ی تهران: یزدانی.
- فضائلی، حبیب الله. ) 1376 (. تعلیم خ . ط تهران: سروش.
- فضائلی، حبیب الله. ) 1390 (. اطلس خط تحقیق در خطوط اسلام . ی تهران: سروش.
- قطاع، محمد مهدی. ) « .)1383 مبانی زیباشناسی در شیوه میرعماد ». کتاب ماه هن ، ر 69 و 70 .
- منتخب آثار خوشنویسان. ) 1378 (. مرقع رنگی . ن انتشارات انجمن خوشنویسان ایران.
- منسوب به میرعماد الحسنی. ) 1380 (. رساله آدا بالمش . ق تهران: مبلغان.
- میرعماد و دیگر خوشنویسان. ) 1359 (. مرقعات خ . ط تهران: یساولی.
- نامی، غلامحسین. ) 1380 (. مبانی هنرهای تجسمی )ارتباطات بصری.( تهران: توس.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار