نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه نصیری ¹
• محمدتقی آشوری ²
• فتانه محمودی ³

¹ دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده‌ی علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر ایران، تهران، ایران

² استاد، گروه پژوهش هنر، دانشکده‌ی علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر ایران، تهران، ایران

³ دانشیار، گروه پژوهش هنر، دانشکده‌ی هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

از دورة صفوی حدود شش قطعه ‌پارچه برجای مانده است که جلوه‌هایی از منظومة عاشقانة لیلی و مجنون را به نمایش می‌گذارند. با وجود این‌که این منظومه با نظامی شناخته شده و تصویرگری‌های زیادی پیرو اشعار او انجام گرفته اما در زمینة صحنة دیدار دو دلداده در این پارچه‌ها، نسبت به روایت نظامی تفاوت‌هایی دیده می‌شود؛ لذا این پژوهش با هدف تبیین صحنة دیدار لیلی و مجنون در روایت شاعران پس از نظامی به انعکاس آن‌ها بر پارچه‌های دورة صفوی می‌پردازد و در پی پاسخگویی به این پرسش است که مرجع اصلی هنرمندان طراح پارچه در خلق و تولید این پارچه‌ها و دلایل انتخاب این صحنه‌ها چه بوده است؟ برای این منظور با دقت در روایت جامی و شاعران دنباله‌رو او در دورة صفوی و همچنین متون عرفانی منظوم مانند حافظ که بر صحنة دیدار دو دلداده تأکید کرده‌اند، می‌توان قرابت زیادی با نقش پارچه‌ها پیدا نمود که این فرضیه با وجود نگاره‌های پیرو اشعارشان، قوت بیشتری می‌گیرد. بر این اساس، پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی و تحلیلی به بررسی اشتراکات بین نقش منسوجات با نمونة اشعار و نگاره‌ها می-پردازد و نتیجة حاصل از آن نشان می‌دهد که طراحان پارچه با آشنایی کامل از روایت‌های مربوطه به ویژه روایت جامی و نیز با در دست داشتن نمونه‌های نگارگری و بر اساس مقاصد مورد نظر حامیان صوفیِ صفوی به طراحی این پارچه‌ها به ویژه برای پوشاک پرداختند که برای استفاده کنندگانش غالباً یک سیر معرفتی را با رویکرد همانی یافتن با شخصیت‌های نقش شده بر آن به ویژه مجنون، به ارمغان می‌آورند.

کلیدواژه‌ها

• پارچه‌های دورة صفوی
• لیلی و مجنون
• نگارگری
• نظامی
• جامی

موضوعات

• هنرهای تجسمی و کاربردی

عنوان مقاله [English]

A comparative study of the representation of the story of Lily and Majnoon in the fabrics of the Safavid period

نویسندگان [English]

• Fatemeh Nasiri ¹
• Mohammad Taghi Ashuri ²
• Fataneh Mahmoudi ³

¹ Student: PhD, Art Research, college of Theoretical Sciences and Higher Art Studies, University of Arts, Tehran, Iran,

² University Faculty: Full Professor, Department of Art Research, College of Theoretical Sciences and Higher Art Studies, University of Arts, Tehran, Iran

³ Faculty: Associate Professor, Art Research Department, Faculty of Art and Architecture, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

چکیده [English]

About six pieces of cloth from the Safavid period are left, which show the effects of Lily and Majnoon's love poem. Although this poem is known to Nezami and many illustrations have been done following her poems, but in the context of the meeting of two lovers in these pieces, there are some different of Nezami's narration; Therefore, this study aims to explain the scene of the meeting of Lily and Majnoon in the narration of post-Nezami poets and reflects them on the fabrics of the Safavid period. And it seeks to answer the question that what was the main reference of textile artists in the creation and production of these fabrics and the reasons for choosing these scenes? For this purpose, by carefully examining the narration of Jami and the poets who followed him in the Safavid period, as well as poetic mystical texts such as Hafez, which emphasize the scene of the meeting of two lovers, one can find a close affinity with the role of fabrics. Despite the drawings of their poems, it becomes more powerful. Accordingly, the present study, with a comparative and analytical approach, examines the commonalities between the role of textiles with the sample of poems and drawings. And the result shows that the fabric designers with a complete familiarity with the relevant narrations, especially the Jami narration, and also with painting samples and based on the intentions of the Safavid Sufi supporters to design these fabrics to They paid special attention to clothing, which often brings an epistemological journey with the approach of finding identities with the characters engraved on it, especially the insane. In general, the fabric designers with a complete familiarity with the relevant narrations, especially the Jami narration, and also with painting samples and based on the intentions of the Safavid Sufi supporters to design these fabrics to They paid special attention to clothing, which often brings an epistemological journey with the approach of finding identities with the characters engraved on it, especially the insane. sothe fabric designers with a complete familiarity with the relevant narrations, especially the Jami narration, and also with painting samples and based on the intentions of the Safavid Sufi supporters to design these fabrics to They paid special attention to clothing, which often brings an epistemological journey with the approach of finding identities with the characters engraved on it, especially the insane. the fabric designers with a complete familiarity with the relevant narrations, especially the Jami narration, and also with painting samples and based on the intentions of the Safavid Sufi supporters to design these fabrics to They paid special attention to clothing, which often brings an epistemological journey with the approach of finding identities with the characters engraved on it, especially the insane

کلیدواژه‌ها [English]

• Fabrics of the Safavid period
• Lily and Majnoon
• painting
• Nezami
• Jami