نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی کاظم پور ¹
• محمد جانبخشی ²
• داوود سعادت ³

¹ دانشیار، دانشکده حفاظت آثار فرهنگی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

² دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

³ استادیار، دانشکده هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

شاهنامه شاه طهماسبی که در دوره صفویه مصور شده است، متن شاهنامه فردوسی (که در قرن چهارم هجری شمسی سروده شده است) را به تصویر تبدیل کرده است. در نگاره های این شاهنامه، سبک و الگوی نگارگری دوره صفوی رعایت شده و نوع پوشش و البسه افراد، منظره سازی ها و همچنین بناها ویژگی های دوره صفوی دارند. علیرغم فاصله زمانی هفتصد ساله این دو اثر (شاهنامه فردوسی و شاهنامه شاه طهماسبی) از یکدیگر، در استفاده از وجه نمادین رنگ بین این دو اثر قرابت و مشابهت های زیادی وجود دارد. یکی از پرسش های مهم در این زمینه، میزان ارتباط نگاره های شاهنامه شاه طهماسبی با متن شاهنامه فردوسی است. پرسش هایی که در این پژوهش به آنها پرداخته شده است به شرح زیر می باشند: عنصر رنگ در متن شاهنامه و نگاره های شاهنامه طهماسبی چه کاربردها و کارکرد هایی دارد؟ چه تناسب ها، هماهنگی ها و تفاوت هایی بین رنگ های بکار رفته در نگاره های شاهنامه شاه طهماسبی با متن نوشتاری شاهنامه وجود دارد؟ براساس این مطالعه مشخص شد که هم در شاهنامه فردوسی و هم در شاهنامه شاه طهماسبی از بیان رنگ ها برای تصویر سازی ذهنی مخاطب استفاده شده است تا بتوانند درک مخاطب را نسبت به اتفاقات داستان به ویژه در داستان های حماسی شاهنامه فردوسی بالا برده و احساسات خواننده را تحریک کرده و موجب ارتباط بهتر و دلبستگی بیشتر به داستان های شاهنامه شوند.

کلیدواژه‌ها

• شاهنامه فردوسی
• کاربرد رنگ
• اشعار
• تحلیل رنگ
• شاهنامه شاه طهماسبی

موضوعات

• هنرهای تجسمی و کاربردی

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Use of Color in Ferdowsi's Shahnameh and the Illustrations of Shah Tahmasp's Shahnameh

نویسندگان [English]

• Mehdi kazempour ¹
• Mohammad Janbakhshi ²
• Davoud Saadat ³

¹ Department of Archaeology, Tabrizi Islamic Art University

² Master's degree graduate, department of Visual arts, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran.

³ assistant professor, Department of architecture, Urmia Branch, Islamic Azad University, Iran.

چکیده [English]

The Shahnameh of Shah Tahmaspi, illustrated during the Safavid era, transforms Ferdowsi's Shahnameh—a 4th-century AH epic poem—into visual art. One of the significant questions in this field concerns the extent of the connection between Shah Tahmaspi's Shahnameh and Ferdowsi's original text. This research addresses the following questions: What are the uses and functions of color in Ferdowsi's Shahnameh and the illustrations of Shah Tahmaspi's Shahnameh? What similarities, harmonies, and differences exist between the colors used in the illustrations of Shah Tahmaspi's Shahnameh and those described in the text of Ferdowsi's Shahnameh? The findings of this study reveal that both Ferdowsi's Shahnameh and Shah Tahmaspi's Shahnameh utilize color to create mental imagery for the audience, enhancing their understanding of the events, especially in the epic narratives of Ferdowsi's work. This use of color stimulates the reader's emotions, fostering deeper engagement and attachment to the stories. Additionally, the study shows that color in Ferdowsi's Shahnameh serves a more symbolic function compared to its use in the illustrations of Shah Tahmaspi's Shahnameh.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ferdowsi's Shahnameh
• color applied
• poems
• color analyses
• Tahmasbi's Shahnameh