مطالعه تحلیلی- اسطوره شناختی تصاویر سه ایزدبانو ماهی، گیاهان و آب در ایران (1500 تا 3200 قبل از میلاد)

 
تأکید بر مفاهیم حاصلخیزی سبب شده الهه‌گان نباتات، گیاهان و آب همواره موردتوجه باشند. این پژوهش با استفاده از روش اسنادی در جمع‌آوری اطلاعات، نگاه تحلیلی به نقوش مرتبط با الهه آب، انسان- ماهی و انسان- گیاه در آثار و اشیاء عیلام دارد. برای تحلیل تصاویر از شیوه آیکونوگرافی و با تکیه‌بر روش پانوفسکی استفاده‌شده است. شمایل‌شناسی یکی از روش‌های متداول در مطالعه مجموعه بازنمایی‌های اتفاق افتاده درباره یک موضوع یا مضمون می‌پردازد. روش پانوفسکی به تحلیل هر شمایل در سه سطح سنخ شناسی، الگوشناسی و سبک نمایش می‌پردازد. قدیمی‌ترین تصاویر به‌دست‌آمده از ایزد بانوی گیاهان همواره در کنار ایزدبانو دیگری به تصویر درآمده است که بنا بر مطالعه حاضر تصور می‌رود نوعی از دو امشاسپندان ایرانی یعنی امُرداد (اَمِرِتات) و خرداد (هئوروَتات) باشد. همان مفهومی که زمانی در قالب ایزدبانو شالا و همسرش اَدَد مورد تقدس و احترام بوده است. علاوه بر این ظهور ایزد بانوی مؤنث آب‌ها در کنار انسان-ماهی مؤنث نشانگر ارتباط نمادین و مفهومی این دو ایزدبانو با یکدیگر است. می‌توان هر دو ایزدبانو را با توجه به نقوش به‌دست‌آمده بر روی استل اونتاش گال، تجلی‌هایی از یک الهه مؤنث برتر دانست که به‌طور حتم در قرون بعدی در قالب ایزدبانو آناهیتا تجلی می‌یابد.