سنجش تاثیر «هنرهای عمومی» در زیباسازی و بهبود کیفیت بصری منظر شهری؛ مطالعه موردی دیوارنگاره های شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیاردانشگاه علم و صنعت

2 استاد دانشگاه هنر

3 پژوهشگر دکترای تخصصی دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

هنرهای عمومی با بسیاری از مسائل شهری در ارتباط است و از یکی ترفندهای زیست پذیری در جوامع شهری به شمار می آید. از مهم ترین اهداف هنر عرصه های عمومی به ویژه «دیوارنگاری» زیبا سازی، بازپیرایی و تلطیف فضاها و منظر شهری است. این هنر رسانه یِ دیداری می تواند ساحت کالبدی و دیداری منظر شهری را متاثر سازد و در ایجاد فضاهای سرزنده و با نشاط موثر باشد. لذا مقاله حاضر با توجه به ضرورت بازشناسی نقش و تاثیر دیوارنگاری در زیباسازی جداره ها و نماهای شهر و با هدف تبیین تاثیر دیوارنگاره ها به عنوان یکی از راهکارهای بهبود منظر دیداری شهر و تلطیف محیط شهر تهران نگارش شده است. اگر چه در پژوهش حاضر از «روش های تحقیق ترکیبی»[1] کیفی وکمی بهره برداری شده اما اولویت با پژوهش کمی است. بدین جهت برای گردآوری داده کیفی از منابع کتابخانه ای استفاده شده و ابتدا چیستی هنرهای عمومی و دیوارنگاری و به رابطه این هنر با منظر شهری مورد بحث قرار گرفته است اما در مطالعات میدانی با توجه به جامعه آماریِ شهروندان تهران روش نمونه‌گیری تصادفی است و حجم نمونه‌ بر اساس فرمول کوکران 380 نفر از بوده است؛ گردآوری داده های کمی به وسیله پرسشنامه 5 نقطه‌ای لیکرت و تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها با نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج کلی تحقیق کیفی، نشان می‌دهد که مداخلات هنری در عرصه های عمومی به ویژه دیوارنگاره ها می توانند با از بین بردن اشکالات دیداری و کاهش نابسامانی های بصری ساحت کالبدی و دیداری محسوس منظر شهری را بهبود بخشند. برآیند مطالعات میدانی نیز بیانگر رضایت شهروندان تهران از دیوارنگاره هایی است که با مقاصد زیباسازی در تهران اجرا می شوند. به باور بسیاری از مردم کیفیت بصری شهر تهران با وجود دیوارنگاره ها بهبود یافته است. همچنین شهروندان تهران معتقدند دیوارنگاره ها نه تنها در زیباسازی فضاهای شهری نقش موثری دارند بلکه راهکاری برای بهینه سازی و بازپیرایی نماها نیز هستند.



[1] Mixed Methods Research

کلیدواژه‌ها


-     بهزادفر، مصطفى (1386) طراحى شهرى در کرمان؛ خیابان هاى ابن سینا و ایران منش، فصلنامه آبادى، سال هفدهم، شماره 5
-     بهمنی پردیس. نازنین کرباسی (1393) تأثیر نقاشی دیواری در بهسازی ونوسازی شهر تهران (مطالعه موردی: شهرک غرب در سال های 92-90) مقاله‌های همایش‌های ایران. کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار. موسسه بین المللی مطالعات معماری و شهرسازی مهراز شهر
-     بهنام زنگی (1392) بررسی کارکردهای اجتماعی نقاشی دیواری در ایران، استاد راهنما: اصغر فهیمی فر، حبیب‌الله آیت اللهی، استاد مشاور: محمود طاووسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس، (رساله دکترای تخصصی)
-         پاکزاد، جهانشاه (1385) "سیمای شهر، آنچه کوین لینچ از آن می فهمید" فصلنامه شهرسازی و معماری آبادی، شماره 53
-      حسینی سید باقر، سینا رزاقی اصل (1387) حرکت و زمان در منظر شهری انگاره ها و مفاهیم طراحی، نشریه بین المللی علوم مهندسی دانشگاه علم وصنعت ایران، ویژه نامه مهندسی معماری وشهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران، جلد 19 شماره 6
-     خادمی مهدیه (1393) بررسی مبانی مشترک تصویرسازی و نقاشی دیواری در تهران دهه هشتاد، استاد راهنما: ایرج اسکندری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای تجسمی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)
-     خدادادی رضا (1392) دیوارنگاری های شهر تهران؛ بایدها و نبایدها. سازمان زیبا سازی شهر تهران، معاونت توسعه و برنامه ریزی مهرماه 1392 (طرح پژوهشی).
-     خدادادی رضا (1394) «ضوابط و مقررات زیبا سازی شهری 21؛ ایده پردازی، طراحی و اجرای دیوارنگاری» ناشر: سپند مینو و سازمان زیبا سازی شهر تهران، شابک: 0-5-95777-600-978
-         ذکاوت، کامران (1385) چارچوب استراتژیک مدیریت بصرى شهر، فصلنامه آبادى، سال شانزدهم، شماره 53
-     رحیمی بافرانی حمید (1385) «ارزش بیانی هنر نقاشی در طراحی محیطی» استاد راهنما: مرتضی افشاری، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، دانشگاه شاهد، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته نقاشی
-     رونی امیرعلی. پریسا دراج. زهرا رونی (1392) تأثیر المانهای شهری بر زیباسازی و ارتقای کیفیت بصری فضاهای عمومی شهری، مقاله‌های همایش‌های ایران. اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار. انجمن محیط زیست کومش.
-      سوافیلد سایمون (1390)«نظریه در معماری منظر» دکتر محسن فیضی، دکتر مهدی خاک زند، مهندس سینا رزاقی اصل انتشارات فرهنگ متین چاپ اول.
-     غزائیان مهین (1392) تدوین راهنمای طراحی شهری مبتنی بر نقش هنرهای تجسمی در ارتقای کیفیت ادراکی مردم از فضاهای شهری (نمونه مطالعاتی: پیاده راه صور اسرافیل) استاد راهنما: محمدرضا پورجعفر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد
-         کالن گوردون (1394)«گزیده منظر شهری» ترجمه دکتر منوچهر طبیبیان، نشر دانشگاه تهران.
-         کلانتری حسین (1391) مجموعه مقالات همایش منظر شهری جلد یک، نشر دریافت، چاپ اول
-         گلکار، کورش (1385) مفهوم منظر شهرى، فصلنامه آبادى، سال شانزدهم، شماره 53
-         لینچ، کوین (1383) سیمای شهر، ترجمه: منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم
-         محمودى، سید امیر سعید (1385) منظر شهرى؛ مرورى بر چند نظریه، فصلنامه آبادى، سال شانزدهم، شماره 53
-         منصورى، سید امیر (1383)، درآمدى برشناخت معمارى منظر، فصلنامه باغ نظر، سال اول، شماره دوم
-     منصورى، سید امیر (1383) نقدى بر بیانیه همایش سیما و منظر شهرى؛ تجارب جهانى و چشم انداز آینده، فصلنامه باغ نظر، سال اول، شماره دوم
-         منصوری، سید امیر (رییس کمیته علمی همایش) (1391) مجموعه مقالات همایش منظر شهری جلد یک، نشر دریافت چاپ اول.
-     مهاجر فاطمه (1392) بررسی پیرامون ویژگی های دیوارنگاری در بزرگراه های شهری نمونه موردی دیوارنگاری بزرگراه های تهران؛ استاد راهنما: اصغر کفشچیان مقدم، دانشگاه پیام نور (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، دانشکده هنر و معماری (پایان نامه کارشناسی ارشد)
-      ویتیک آرنولد (1385) "مبانی زیبایی شناسی در محیط شهری" جواد مهدیزاده، هنر و معماری «جستارهای شهرسازی» پاییز و زمستان – شماره 17 و 18
-     یاراحمدی، امیر (1378) به سوی شهرسازی انسانگرا، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران) چاپ اول.
 
منابع لاتین
-  SARIRAFRAZ Nafiseh,Kayode OLORUNTOBA, Mohd Hisyam RASIDI and Hasanuddin LAMIT (2011) Creating Dynamic Public Space for Human Development: Public Art Option. University Teknologi Malaysia, Malaysia, WASET 2011 SINGAPORE INTERNATIONAL CONFERENCE PROGRAM Sep 28, 2011
MATTHEWSON Joanne Changes enable and stimulate 2012 Journal of Dementia Care, Hawker 20(5), September
-  Kraus, Rosalind 1979, “Sculpture in the Expanded Field”, in: October, vol. 8
-  Senie H.2001. The Tilted Arc Controversy: Dangerous Precedent? Minneapolis/London: University of Minnesota Press.
-  Selwood, S. (1995) The Benefits of Public Arts: The polemics of permanent art in Public Places, Publisher: Policy Studies Institute, ISBN-10: 0853746087; ISBN-13: 978-0853746089.
-  MITCHELL, W. J. T. (ED) 1992 ART AND THE PUBLIC SPHERE. CHICAGO UNIVERSITY PRESS,
-  Hein H. (1996) What is Public Art? Time, Place and Meaning. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 54 (1)
-  Doss, Erika, (2006) Public Art Controversy: Cultural Expression and Civic Debate,Monograph,Americans for t he Arts. United States.October 2006.
-     Becker, Jack 2004 “P u b l i c A r t: A n E s s e n t i a l C o m p o n e n t o f C r e a t i n g C o m m u n i t i e s” Monograph is one of the benefits of membership in Americans for the Arts
-  Miles,Malcolm (ed. 1989), Art for Public Places Winchester: Winchester School of Art Press.
-  Philips, Patricie C. 1989, "Temporality and Public Art", Art Journal, Vol. 48, No. 4, Critical Issues in Public Art. Winter,
-  Kuznetsov, Stacey, Paulos, Eric and Gross, Mark D. (2010): WallBots: interactive wall-crawling robots in the hands of public artists and political activists. In: Proceedings of DIS10 Designing Interactive Systems 2010. Part of the DIS - Designing Interactive Systems conference series http://www. interaction-design. org
-  Lyubomirsky, Sonja, King, Laura and Diener, Ed (2005): The benefits of frequent positive affect: does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131 (6) http://www. interaction-design. Org
-  Philips, Patricie C. 1989, "Temporality and Public Art", Art Journal, Vol. 48, No. 4, Critical Issues in Public Art. Winter,
-  Grodach, Carl 2010 Art spaces, public space, and the link to community development Journal article citation: Community Development Journal Oxford University Press, 45(4), October 2010
Maslow, A. H. (1954). Motivation and Personality. New York: Harper and Row.
-  Teguh Setiawan (2010)Role of Public Art in Urban Environment: A Case Study, INDONESIA of Mural Art in Yogyakarta City Supervisors: 1. Ir. Bakti Setiawan, M.A. Ph.D. School of Urban and Regional Planning, Gadjah Mada University (MPKD‐UGM) 2. Mansee Bal, M.Sc. Institute for Housing and Urban Development Studies, Erasmus University Rotterdam (IHS‐EUR) UMD6 (Double Degree) – Urban Environment and Infrastructure Management, MSc Programme in Urban Management and Development Rotterdam,The Netherlands (ph.dThesis(
-  Becker Jack 2004 Public Art: An Essential Component of Creating Communities. Copyright 2004, Americans for the Arts. Printed in the United States
-  Remesar,Antoni (Ed) (2005)URBAN REGENERATION A CHALLENGE FOR PUBLIC ART. Universidad de Barcelona, Monografies Psico-Socio-Ambientals Títols publicats. ISBN 84-475-1737-3