سفال سامانی، یکی از بارزترین ویژگیهای تصویرسازی هنر ایرانی به شمار میآید. تداوم و تغییر در نقش و مفاهیم برآمده از آن، نشانگر دو جریان کاملاً متفاوت در هنر نگارگری ایرانی است. جریانی که از یکسو استمرار بنمایههای هنر دوره ساسانی و فرهنگ سغدی را نشان میدهد و از سوییدیگر، نشانههای تاثیر فرهنگ و هنر اسلام را عرضه میکند. از آنجاییکه شواهد تصویرسازی ایرانی از قرون اولیه اسلامی اندک است، تصاویر خلق شده بر سفالینههای سامانی بخشی از پیشینه تصویرگری ایران بهشمار میآیند و میتواند خلاء مطالعاتی در این حوزه را تا حدی مرتفع سازد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیل تاریخی به گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی و مطالعات موزهای در قالب توصیف و طبقهبندی نمونههای شاخص سفالینه های سامانی در موزه های مهم دنیا نظم یافتهاست. در این پژوهش تلاششده به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که شیوه بازنمایی تصاویر در سفالینههای سامانی به چه صورت بودهاست؟ و چه عواملی بر شیوه تصویرنگاری این سفالها موثر بودهاست؟ نتایج این پژوهش نشان میدهد که تصاویر سفالینههای سامانی با وجود قرارگیری در دامنه زمانی قرون سوم و چهارم هجری، در برخی موارد بازتاب مشخصههای سنت تصویرگری هنر دوران تاریخی(خصوصاً ساسانی) و همچنین نقاشیهای سغدی است.
آزادبخت، مجید و طاووسی محمود 1391)، استمرار نقشمایههای ظروف سیمین دوره ساسانی بر نقوش سفالینههای دوره سامانی نیشابور؛ فصلنامه علمی-پژوهشی نگره، شماره 22، صص: 57-71.
آژند، یعقوب( 1389)، نگارگری ایران، جلد اول، تهران: انتشارات سمت.
اسکندرپورخرمی، پرویز (1383)، اسلیمی و نشانها، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
اکبری، نرگس (1395)، تحلیل سفالهای دوره سامانی بر اساس رویکرد آیکونولوژی، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران، منتشرنشده.
الوند، احمد (1363)، صنعت نساجی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: انتشارات پلی تکنیک.
پاکباز، رویین (1389) ، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: نشر زرین و سیمین.
پوپ، آرتور اپهام، (1338)، شاهکارهای هنر ایران، اقتباس و نگارش دکتر پرویز ناتل خانلری تهران: انتشارات صفیعلیشاه.
توحیدی، فائق (1392)، فن و هنر سفالگری، تهران: انتشارات سمت.
چنگیز، سحر و رضالو، رضا (1390)، ارزیابی نمادین نقوش جانوری سفال نیشابور (قرون سه و چهار هجری)، نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، صص 33-44.
خوشنظر، رحیم و رجبی، محمدعلی (1387)، مقاله حکمت نوری سهروردی و تاثیر آن بر نگارگری ایرانی، کتاب ماه هنر، شماره 117،صص36-44
دورانت، ویل،(1343)، تاریخ تمدن (کتاب چهارم، بخش دوم تمدن اسلامی)، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: نشر اقبال.
دولتیفرد، مریم و شاهرودی، فاطمه(1392)، تحلیل نحوه بازنمایی نوازنده عود در تصاویر دوره ساسانی تا صفوی، نشریه هنرهای زیبا-هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 2، صص 49-56.
زمانی، عباس(1352)، تاثیر هنر ساسانی بر هنر اسلامی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و هنر.
صفا، ذبیحالله (1384)، تاریخ ادبیات ایران، ج 1، تهران: انتشارات ققنوس.
غیبی، مهرآسا(1384)، تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: انتشارات هیرمند.
فریدوننژاد، عباس(1384)، اسب و سوار در هنر ساسانی، کتاب ماه هنر، شماره 89 و 90، صص: 148-154.
کریمیان، حسن و خانمرادی، مژگان(1390)، هنر فلزکاری ایران در انتقال از ساسانیان به دوران اسلامی با استناد به شواهد باستانشناسانه، دو فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره 15،صص111-126
تقوی, عابد, & اکبری, نرگس. (1398). خوانش مفاهیم تغییر و استمرار در نقوش سفالینههای نیشابور عصر سامانی. نامه هنرهای تجسمی و کاربردی, 11(22), 85-103. doi: 10.30480/vaa.2019.1422.1172
MLA
عابد تقوی; نرگس اکبری. "خوانش مفاهیم تغییر و استمرار در نقوش سفالینههای نیشابور عصر سامانی". نامه هنرهای تجسمی و کاربردی, 11, 22, 1398, 85-103. doi: 10.30480/vaa.2019.1422.1172
HARVARD
تقوی, عابد, اکبری, نرگس. (1398). 'خوانش مفاهیم تغییر و استمرار در نقوش سفالینههای نیشابور عصر سامانی', نامه هنرهای تجسمی و کاربردی, 11(22), pp. 85-103. doi: 10.30480/vaa.2019.1422.1172
VANCOUVER
تقوی, عابد, اکبری, نرگس. خوانش مفاهیم تغییر و استمرار در نقوش سفالینههای نیشابور عصر سامانی. نامه هنرهای تجسمی و کاربردی, 1398; 11(22): 85-103. doi: 10.30480/vaa.2019.1422.1172