نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
دانشگاه مازندران
چکیده
سفال سامانی، یکی از بارزترین ویژگیهای تصویرسازی هنر ایرانی به شمار میآید. تداوم و تغییر در نقش و مفاهیم برآمده از آن، نشانگر دو جریان کاملاً متفاوت در هنر نگارگری ایرانی است. جریانی که از یکسو استمرار بنمایههای هنر دوره ساسانی و فرهنگ سغدی را نشان میدهد و از سوییدیگر، نشانههای تاثیر فرهنگ و هنر اسلام را عرضه میکند. از آنجاییکه شواهد تصویرسازی ایرانی از قرون اولیه اسلامی اندک است، تصاویر خلق شده بر سفالینههای سامانی بخشی از پیشینه تصویرگری ایران بهشمار میآیند و میتواند خلاء مطالعاتی در این حوزه را تا حدی مرتفع سازد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیل تاریخی به گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی و مطالعات موزهای در قالب توصیف و طبقهبندی نمونههای شاخص سفالینه های سامانی در موزه های مهم دنیا نظم یافتهاست. در این پژوهش تلاششده به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که شیوه بازنمایی تصاویر در سفالینههای سامانی به چه صورت بودهاست؟ و چه عواملی بر شیوه تصویرنگاری این سفالها موثر بودهاست؟
نتایج این پژوهش نشان میدهد که تصاویر سفالینههای سامانی با وجود قرارگیری در دامنه زمانی قرون سوم و چهارم هجری، در برخی موارد بازتاب مشخصههای سنت تصویرگری هنر دوران تاریخی(خصوصاً ساسانی) و همچنین نقاشیهای سغدی است.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Reading of Change and Continuty Concepts in Nishabour Earthenware motives Samanid Era
چکیده [English]
Samanid Earthenware, determine one of the most Iranian art painting in early Islamic period. Change and Continuity in these motivies show that there are two differnts proceedings in Iranian art painting. In otherwise, there are Sasanid impact anf Soghd Culture that influenced on the motives and so, interaction of Islam culture and art that it formed and developed in this case. So far Iranian painting is rare evidence in early Islamic period in Iran, created motivs can be demonstrate as history of Iranian painting and it can be resolve in researches gap, approximatly.
Thus, in this article attempted that pottery motivs Samanid studies as structure and concept and variable effective on the formation. Present research carry out by descriptive-analytic approach and documentary and meusum studies. In this paper tried that how were represent of samanids earthenware style? Whats of varieable impact on the miniature potteries?
hus, in this article attempted that pottery motivs Samanid studies as structure and concept and variable effective on the formation. Present research carry out by descriptive-analytic approach and documentary and meusum studies. In this paper tried that how were represent of samanids earthenware style? Whats of varieable impact on the miniature potteries?
Result of this research show that motifs despite being created in the third and fourth centuries of Islamic period. They reflect in some cases the characteristic traditional art of ancient Iranian time and also show sogdian paintings. in addition to that it has to be pointed out that the artists during samanids area were selecting many of their designs based on their national beliefs from Iranian designs but they didn't copy them totally but they modified them according Islamic culture.
Result of this research show that motifs despite being created in the third and fourth centuries of Islamic period. They reflect in some cases the characteristic traditional art of ancient Iranian time and also show sogdian paintings. in addition to that it has to be pointed out that the artists during samanids area were selecting many of their designs based on their national beliefs from Iranian designs but they didn't copy them totally but they modified them according Islamic culture.
hus, in this article attempted that pottery motivs Samanid studies as structure and concept and variable effective on the formation. Present research carry out by descriptive-analytic approach and documentary and meusum studies. In this paper tried that how were represent of samanids earthenware style? Whats of varieable impact on the miniature potteries?
Result of this research show that motifs despite being created in the third and fourth centuries of Islamic period. They reflect in some cases the characteristic traditional art of ancient Iranian time and also show sogdian paintings. in addition to that it has to be pointed out that the artists during samanids area were selecting many of their designs based on their national beliefs from Iranian designs but they didn't copy them totally but they modified them according Islamic culture.
کلیدواژهها [English]
- Samanid Earthenware
- Nishabour
- Early Islamic Period
- Change
- Continuity
منابع و مآخذ:
- آزادبخت، مجید و طاووسی محمود 1391)، استمرار نقشمایههای ظروف سیمین دوره ساسانی بر نقوش سفالینههای دوره سامانی نیشابور؛ فصلنامه علمی-پژوهشی نگره، شماره 22، صص: 57-71.
- آژند، یعقوب( 1389)، نگارگری ایران، جلد اول، تهران: انتشارات سمت.
- اسکندرپورخرمی، پرویز (1383)، اسلیمی و نشانها، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- اکبری، نرگس (1395)، تحلیل سفالهای دوره سامانی بر اساس رویکرد آیکونولوژی، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران، منتشرنشده.
- الوند، احمد (1363)، صنعت نساجی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: انتشارات پلی تکنیک.
- پاکباز، رویین (1389) ، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: نشر زرین و سیمین.
- پوپ، آرتور اپهام، (1338)، شاهکارهای هنر ایران، اقتباس و نگارش دکتر پرویز ناتل خانلری تهران: انتشارات صفیعلیشاه.
- توحیدی، فائق (1392)، فن و هنر سفالگری، تهران: انتشارات سمت.
- چنگیز، سحر و رضالو، رضا (1390)، ارزیابی نمادین نقوش جانوری سفال نیشابور (قرون سه و چهار هجری)، نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، صص 33-44.
- خوشنظر، رحیم و رجبی، محمدعلی (1387)، مقاله حکمت نوری سهروردی و تاثیر آن بر نگارگری ایرانی، کتاب ماه هنر، شماره 117،صص36-44
- دورانت، ویل،(1343)، تاریخ تمدن (کتاب چهارم، بخش دوم تمدن اسلامی)، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: نشر اقبال.
- دولتیفرد، مریم و شاهرودی، فاطمه(1392)، تحلیل نحوه بازنمایی نوازنده عود در تصاویر دوره ساسانی تا صفوی، نشریه هنرهای زیبا-هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 2، صص 49-56.
- زمانی، عباس(1352)، تاثیر هنر ساسانی بر هنر اسلامی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و هنر.
- صفا، ذبیحالله (1384)، تاریخ ادبیات ایران، ج 1، تهران: انتشارات ققنوس.
- عطایی،مرتضی و دیگران(1391)، سفالمنقوشگلابهای(انواع، گستردگی، تاریخگذاری)، فصلنامه نگره، شماره 23، صص: 70- 87.
- غیبی، مهرآسا(1384)، تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: انتشارات هیرمند.
- فریدوننژاد، عباس(1384)، اسب و سوار در هنر ساسانی، کتاب ماه هنر، شماره 89 و 90، صص: 148-154.
- کریمیان، حسن و خانمرادی، مژگان(1390)، هنر فلزکاری ایران در انتقال از ساسانیان به دوران اسلامی با استناد به شواهد باستانشناسانه، دو فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره 15،صص111-126
- گروبه، ارنست(1384)، سفال اسلامی، ترجمه فرناز حائری، تهران: انتشارات کارنگ.
- مراغی، عبدالقادربنغیبیالحافظ (1366)، جامعالالحان، بهاهتمام تقیبینش، تهران: انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- مقدسى، محمد(1361)، احسن التقاسیم فى معرفة الاقالیم، ترجمه علینقى منزوى، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
- موسوی، بیبیزهرا و آیتاللهی، حبیبالله(1389)، بررسی نقوش منسوجات هخامنشی، اشکانی و ساسانی، فصلنامه علمی-پژوهشی نگره، شماره 17،صص47-57
- همپارتیان، مهرداد و خزایی، محمد(1384)، نقوش انسانی بر سفالینههای نیشابور، نشریه هنر اسلامی، سال دوم، شماره سوم، صص 39-60.
- Fitzherbert, T. (1983) Themes and Images on the animated buff ware on Medival Nishapur, Unpublished M.phil Thesis, and University of Oxford.
- Ettinghausen, R. (1971) Islamic Art and Archaeology, Collect Papers, Berlin, 1984.
- Fehervari, Geza. (2000) Ceramics of the Islamic Word in the Tareq Rajab Museum, I.B TaurisPublishers London, Newyork.
- Watson, Oliver.(2004) Ceramics from Islamic Lands,Thames & Hudson Ltd, London.
- Wilkinson, Ch. K.(1973) Nishapur: Pottery of the Early Islamic Period, the Metropolitan.Museum of Art, Newyork.
- http://www..bridgemanimages.com
- http://www.deps.washingon.edu
- http://www.transoxiana.org
- http://www.museorientale.beniculturali.it
- http://www. metropoliten museum.com
- http://www.denverartmuseum.org/collections/asian-art
http://www.davidmus.dk/en/collection/islamic/dynasties/samanid
)