بررسی چند اثر از هانیبال الخاص با نظریۀ بیش متنیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری دانشگاه پیام نور تهران

2 استادیار گروه هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هانیبال الخاص از نقاشان نوگرای ایرانیست که به سبب تأثیر‏گذاری بر تاریخ هنر نقاشی ایران، جایگاه ویژه‏ای دارد. وی با سبک التقاطی در خلق نقاشی‏های مدرن همواره نگاهی به گذشته داشته و تأثیر‏پذیری از متون گذشته در خلق آثارش را نمی‏توان نادیده گرفت. بیشتر عناصر نقاشی‏های او که از آثار گذشتگان به عاریت گرفته شده راوی تفکرات الخاص هستند. حضور تکراری عناصر و برگرفتگی‏هایی که در نقاشی‏های این هنرمند گرانمایه موج می‏زند، ناخودآگاه آثار او را وارد حوزۀ بینامتنیت می‏کند. این پژوهش با نظریۀ بیش‏متنیت ژرار ژنت، به شناسایی پیش‏متن‏هایی که الخاص در خلق آثارش از آنها وام گرفته، پرداخته که بصورت توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‏ای و تجزیه و تحلیل
کمی و کیفی گردآوری شده است. بررسی پیش‏متن‏های تأثیر‏گذار الخاص و تغییرات اعمال شده بر روی آنها از اهداف این پژوهش به شمار می‏روند. سؤالات اصلی این پژوهش عبارت است از: پیش‏متن‏های تأثیرگذار بر آثار الخاص از کجا نشأت گرفته‏اند؟ چگونه الخاص از پیش‏متن‏های موجود برای خلق آثار خود بهره برده است؟ نتایج بدست آمده حاکی از به عاریت گرفتن عناصری از آثار دیگر هنرمندان و اساطیر و تغییر آنها از لحاظ سبک و مضمون و آفرینش مفاهیم جدید از پیش‏متن‏ها در جهت بیان تفکرات و روایت‏هایی نو می‏باشد.

کلیدواژه‌ها


آذر، اسماعیل. (1395). «تحلیلی بر نظریه‌های بینامتنیت ژنتی». پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی. (شماره 3)، 31-11.
الخاص، هانیبال. (1385). بی‌پرده با آفتاب. ج3-1. تهران: مجال.
باغی، اکرم.  (1394). «تحلیلی پیرامون بیان انتقادی با نشانه­های حیوانات در نقاشی معاصر ایران». پایان­نامه کارشناسی ارشد. یزد: دانشگاه یزد.
بقراطی، فائقه. (1397). در جستجوی زمان نو: محسن وزیری مقدم و هانیبال الخاص. ج1. تهران: حرفۀ هنرمند.
حاجی میرزایی، سید سعید. (1394). «مطالعه ترسیم فیگور انسان در نقاشی نوگرای ایران بین سال­های 1330 تا 1350». پایان­نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه سوره.
حسنوند، محمدکاظم. (1383). «جنبش نقاشی دیواری در مکزیک». هنرهای زیبا. (شماره 18)، 70-61.
خضری، مسلم. (1397). نگرۀ فیگوراتیو در نقاشی معاصر ایران. تهران: نظر.
دلاکروا، هورست. (1381). هنر در گذر زمان. ترجمه محمدتقی فرامرزی. تهران: آگاه.
دورانت، ویل. (1373). تاریخ تمدن (عصر ایمان، بخش دوم). ج4. ابوالقاسم طاهری. تهران: علمی و فرهنگی.
فرق در دوست، نفیسه. (1395). «مطالعه تطبیقی آثار هانیبال الخاص با نقش برجسته‏های آشوری»، پایان­نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
کنگرانی، منیژه. (1388). «بیش متنیت روشی برای مطالعات تطبیقی هنر». مجموعه مقالات هم‌اندیشی‌ها. تهران: متن.
کنگرانی، منیژه. (1391). «ترامتنیت و از آن خودسازی». نقدنامه هنر. (شماره 2). تهران: موغام.
گلشاهی، آنه طواق. (1391). تاریخ انبیا از حضرت آدم تا ولادت حضرت. گرگان: مختومقلی فراغی.
لینتن، نوربرت. (1397). هنر مدرن. ترجمه علی رامین. تهران: نشر نی.
مجرد تاکستانی، اردشیر. (1370). تشعیر. تهران: شاهد.
نامور مطلق، بهمن. (1395). بینامتنیت (از ساختارگرایی تا پسا مدرنیسم). تهران: سخن.
نامور مطلق، بهمن. (1391). «بینامتنیت­ها». نقدنامه هنر. (شماره 2). تهران: موغام.
نامور مطلق، بهمن؛ و منیژه کنگرانی. (1389). «گونه شناسی روابط بینامتنی و بیش متنی در شعر فارسی و نقاشی ایرانی». مجموعه مقالات هم‌اندیشی‌ها. تهران: متن.
نامور مطلق، بهمن. (1391). «گونه­شناسی بیش­متنی». پژوهش‌های ادبی. (شماره 38)، 152-139.
نامور مطلق، بهمن. (1384). «متن‌های درجه دوم». همشهری ضمیمۀ هفتگی اندیشه. (شماره 59).
نوروزی، نسترن؛ و بهمن نامورمطلق. (1397). «خوانش بیش‏متنی چهار اثر برگزیده تصویر‏سازی کلودیا پالماروسی با بیش متن‏هایی از نقاشی ایرانی». هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی. (شماره 1)، 16-5.
هفریچر، دنی؛ و جاکوبز سیمون. (1388). تاریخ هنر جنسن. ترجمه فرزان سجودی. تهران؛ فرهنگسرای میردشتی.
Bunson, Margaret R.(2002).Encyclopedia of ancient egypt. Revised edition. Facts on file. United States of America.
Didron, Adolph Napoleon. (1886). The History Of Christian Art In The Middle Ages. Vol I. London: George Bell And Sons.
Morgan, Giles. (2006). St George. first. Pocket Essentials. spain.
Jefferson, Ann. (1990). Autobiography as Intertext: Barthes, Sarraute, Robbe-Grillet: Intertextuality: theories and practices. Manchester University Press.
URL1: www.britannica.com (access data: 2019/12/5)
URL2: www.honar.ac.ir (access data: 2020/1/4)
URL3: www.moma.org (access data: 2020/1/4)
URL 4: www.wikiart.org  (access data: 2020/1/10)
URL5: www.pinterest.com (access data: 2019/12/5)
URL6: www.radiofarda.com (access data: 2019/12/5)
URL7: www.bmimages.com (access data: 2020/1/15)
URL8: www.fa.wikipedia.org (access data: 2020/1/21)