بازآفرینی روایت نقاشی ایرانی در رمان نام من سرخ اورهان پاموک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

این مقاله بر آن است تا با ارائه مثال‌هایی از متن رمان تطبیق روایی این اثر داستانی با روایت در نقاشی ایرانی را نشان دهد. با توجه به فرم‌های بیانی متعددی که برای روایت در نقاشی ایرانی به‌کار رفته است، اصل هم‌زمانی و نگاه کل‌نگر همواره یکی از ویژگی‌های اساسی و محرز این آثار بوده است. این ویژگی‌های پست‌مدرنیستی داستانی در راستای محور معنایی رمان امکان مطرح شدن دیدگاه‌های مختلف را مبتنی بر نظریه چندصدایی ایجاد می‌کند. توصیفات و جزءنگاری‌هایی که با ظرافت یک نگارگر به آن پرداخته شده است از دیگر ویژگی‌های نقاشانه‌ای است که در رمان به کار رفته است. شخصیت‌ها و مکان‌های بی‌سایه‌ و فاقد هویت منحصربه‌فرد نیز مشابه‌ شگردهای روایی نقاشی ایرانی می‌باشد. یکی از تمهیدات مهم برای افقی‌نگری در نمای بصری نقاشی ایرانی تاباندن نوری سراسری و یکدست به کل نگاره است تا فضاها، اشیاء و آدم‌ها تخت، یکدست و یک‌رنگ ترسیم شوند و این موضوع یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که در روایت پاموک منجر به حضور المان‌ها و اجزای روایی این رمان در سطحی یکسان و دور از ارزش‌گذاری می‌شود و مسئله چندصدایی و امکان تماشای حضور منحصربفرد هر یک از اجزا را در این رمان به مخاطب می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، مرضیه. (1394). «بررسی رابطۀ تصویر و کلمه در نگاره‌های مکتب هرات تیموری و رمان نام من سرخ»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. مازندران: دانشگاه مازندران.
ابراهیمی، مرضیه. (1397). «بررسی تطبیقی-ترامتنی تأثیر کتاب‌نگاره‌های مکتب هرات بر اورهان پاموک با تأکید بر داستان خسرو و شیرین نظامی و رمان نام من سرخ». پژوهش ادبیات معاصر جهان. (شماره 33)، 5-1.
اسلامی، غلامرضا؛ و نیلوفر نیکقدم. (1390). «هنر اسلامی و نگرش افقی». هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی. (شماره 48)، 18-5.
باختین، میخائیل. (1380). سودای مکالمه، خنده، آزادی. ترجمه محمدجعفر پاینده. تهران: چشمه.
بورکهارت، تیتوس. (1392). زبان و بیان هنر اسلامی. ترجمه مسعود رجب‌نیا. تهران: سروش.
بوکهارت، تیتوس. (1386). مبانی هنر اسلامی. ترجمه امیر نصری. تهران: حقیقت.
پاموک، اورهان. (1394). رنگ‌های دیگر در باب زندگی، هنر، کتاب‌ها و شهرها. ترجمه علیرضا سلیمانی. تهران: اختران.
پاموک، اورهان. (1391). نام من سرخ. ترجمه تهمینه زاردشت. تهران: مروارید.
پاکباز، رویین. (1393). دائره‌المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
پنجه‌زاده، بهداد؛ و محسن مراثی. (1392). «مطالعه تطبیقی همزمانی فضا در نگارگری ایرانی با نقاشی‌های پیکاسو در سبک کوبیسم». مطالعات تطبیقی هنر. (شماره 6)، 71-55.
تجویدی، اکبر. (1379). «جهان خاص نقاشی ایرانی». مطالعات هنرهای تجسمی. (شماره 10)، 57-46.
تودوروف، تزوتان. (1377). منطق گفتگویی میخائیل باختین. ترجمه داریوش کریمی. تهران: مرکز.
دوفوشه‌کور، چارلز هانری. (1375). «وصف طبیعت در شعر غنایی فارسی (قرن‌های چهارم و پنجم هجری).» ترجمه و تلخیص احمد سمیعی (گیلانی). نامه فرهنگستان. (شماره 8)، 117-139.
زارعی، اسدالله؛ و اسماعیل بنی‌اردلان. (1396). «روایت تضاد سنت و تجدد با نگاهی به رمان نام من سرخ». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. (شماره 2)، 21-1.
شایگان، داریوش. (1381). بت‌های ذهنی و خاطرۀ ازلی. تهران: امیرکبیر.
فیضی، هاجر. (1395). «بازتاب بوطیقای فرهنگ ایرانی در رمان نام من سرخ». بهارستان سخن. (شماره 33)، 48-25.
کورکیان، ام. و ژ.پ، سیکر. (1387). باغ‌های خیال. ترجمه پرویز مرزبان. تهران: فرزان.
لاج، دیوید و همکاران. (1394). نظریه‌های رمان. ترجمه حسین پاینده. تهران: نیلوفر.
لیمن، الیور. (1391). زیبایی‌شناسی هنر اسلامی. ترجمه نازنین اردوبازارچی و جواد فندرسکی. تهران: علم.
موسوی، بی‌نام. (1361). «تلخیصی از تحقیقات آلکساندر پاپادوپولو دربارۀ مینیاتور: تصویرسازی، عالمی کوچک برای انسان». هنر. (شماره 2)، 70-83
ناظری، افسانه. (1387). «حال سرمدی؛ تأویلی بر نگارۀ خسرو و شیرین». نامۀ هنرهای تجسمی و کاربردی. (شماره 2)، 35-23.
ناظری، افسانه. (1389). «وقت صوفی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. (شماره 16)، 80-55.
نصر، سید حسین. (1373). «عالم خیال و مفهوم فضا در مینیاتور ایرانی». هنر. (شماره 26)، 86-79.
Arjomandi, Niloofar. (2015). “Painting through literature:Ekphrasis and visual culture in Orhan Pamuk’s My name is red”, Unpublished M.A Dissertation. Rafsanjan: Vali E Asr University Of Rafsanjan
Çiçekoglu, Feride. (2003). “A pedagogy Of Tow Ways of Seeing: A Confrontation of ‘Word and Image’ In MY Name Is Red”. The journal of aesthetic education. (Vol 37), 1-20.
Gurses, Hande. (2012). “Fictional Displacements:An Analysis of Three Texts by Orhan Pamuk”. A Thesis submitted in fulfilment of the requirements for the PhD Degree at UCL. Los Angeles: University of California
Grabar, Oleg. (2006). An Art of the Object. In Islamic Art and Beyond, volume III, Constructing the Study of Islamic Art. Hampshire: Ashgate Publishing Limited.
Grabar, Oleg. (2006). “The Aesthetics of Islamic Art”. Islamic Art and Beyond. (vol III). Hampshire: Ashgate Publishing Limited.
Loukonine, Veladimir & Anatoli Ivanov. (2010). Persian Miniatures. New York: Parkeston Press International.
Parpala, Emila & Rimona Afana. (2013). “Orhan Pamuk and the East-West Dichotom”. INTERLITT ERA RIA. (vol 18/1), 42-55.
Porter, Yves. )2000). “From the "Theory of the Two Qalams" to the "Seven Principles of Painting": Theory, Terminology, and Practice in Persian Classical Painting.” In Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World. (vol XVII), 109-118.
Roxburgh, David J. (2003). “Microghraphia: Toward a visual logic of persinate painting”. Anthropology and Aesthetics. (vol 43), 12-30.
Sims, Eleanor. (2002). Peerless images: Persian Painting and its sources. New Haven and London: Yale University Press.
Deiz, Ernst. (1937). “Simultaneity in Islamic Art”. Ars Islamica. (vol IV). Michigan: The Smithsonian Institution & Regent of University of Michigan Press.