بررسی تأثیر عکاسی بر آثار پیکره‎نگاری ابوالحسن‏ غفاری (صنیع‏ الملک)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد تصویرسازی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 استادیار گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

توجۀ ویژه به پیکرۀ ‏انسان در نگارگری ایرانی، هم‏زمان با رونق هنر پیکره ‏نگاری در نیمۀ نخست قاجار فزونی یافته و به مثابۀ ابزاری قدرتمند جهت تبلیغ شوکت و قدرت پادشاهی مورد بهره ‏برداری قرار می‏ گیرد. اما این روند در نیمۀ‏دوم قاجار با افزایش تأثیرات هنر‏غربی و ورود فن‏ آوری‎های‏ نوین‏ رسانه‏ ای به‏ ویژه دوربین‏ عکاسی دچار تحول می‏ گردد و به‏ تدریج از اهمیت و رونق نگارگری و پیکره ‏نگاری ایرانی کاسته می‏ شود. در میانۀ این تغییرات، هنرمند‏ی پیشرو و برجسته به‏ نام ابوالحسن‏ غفاری ملقب به صنیع ‏الملک پا به عرصه‏ می‏ گذارد. در آثار او نگرشی نو به هنر پیکره‏ نگار‏ی با تأثیرپذیری از هنر غرب و تکنولوژی‏ عکس مشاهده می‏ شود. پژوهش‏ حاضر که ماهیتی کیفی و رویکردی تحلیلی دارد و از نظر هدف کاربردی است، تلاش دارد با مطالعه بر روی نمونه‏ هایی از آثار صنیع‏ الملک، ویژگی‏ هایِ پیکره ‏نگاریِ هنرمند، و تأثیر عکاسی بر آن‏ها را مورد بررسی قرار دهد. نتایج بررسی‏ ها، تأثیرپذیری هنرمند از عکس را در آثارش به ‏خوبی تأیید می‏ کند، و هم‏چنین نشان می‎‏دهد که وی سبک هنری ویژۀ خود را در آثار متأثر از عکاسی نیز با همان کیفیتِ آثارِ دیگر دنبال نموده است.

کلیدواژه‌ها


آژند، یعقوب. )1386« .)نقاشان دوره قاجار«. گلستان هنر. )شماره 9 ،)81-74.
احمدی، بهرام. )1392« .)تأثیر عکاسی بر هنر نقاشی در دوران قاجار«. کتاب ماه هنر. )شماره 182 ،)27-22.
امانت، عباس. )1394« .)حمایت دربار و فضای اجتماعی: ابوالحسن صنیعالملک و هنر ایرانیشدۀ عصر قاجار«. نقد کتاب
هنر. )شماره 8 ،)280-235.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن. )1350 .)روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه. تهران: امیرکبیر.
پاکباز، روئین. )1393 ،)دائرهالمعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
تاسک، پطر. )1391 .)سیر تحول عکاسی. ترجمه محمد ستاری. تهران: سمت.
حسینی، مهدی. )1377« .)میرزا ابوالحسن خان غفاری )صنیعالملک(«. هنر. )شماره 35 ،)84-75.
ذکاء، یحیی. )1376 .)تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران. تهران: علمی و فرهنگی.
ذکاء، یحیی. )1382 .)زندگی و آثار استاد صنیعالملک. تهران: سازمان میراث فرهنگی.
ذکاء یحیی. )1378« .)میرزا ابوالحسنخان صنیعالملک«. ایراننامه. )شماره 67 ،)560-552.
ذکاء، یحیی. )1342« .)میرزا ابوالحسنخان صنیعالملک غفاری مؤسس نخستین هنرستان نقاشی در ایران«. هنر و مردم.
)شماره 11 ،)34-16.
ستاری، محمد. )1385« .)عکاسی خالق در ایران«. هنرهای زیبا. )شماره 7 ،)52-44.
فصلنامة دانشگاه هنر | شماره 30 | دی 1399
نامۀ هنرهای تجسمی و کاربردی66
رز، گیلیان. )1394 .)روش و روششناسی تحلیل تصویر. ترجمه سید جمالالدین اکبرزاده جهرمی. تهران: پژوهشگاه
فرهنگ، هنر و ارتباطات.
عباسی، اسماعیل. )1392 .)فرهنگ عکاسی. تهران: سروش.
فلور، ویلیم، و همکاران. )1381 ،)نقاشی و نقاشان دورۀ قاجاریه. ترجمه یعقوب آژند. تهران: ایل شاهسون بغدادی.
کریمزاده تبریزی، محمدعلی. )1376 .)احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی. ج1 .تهران:
مستوفی.
کشاورز افشار، مهدی. )1394« .)تکثیر مکانیکی اثر هنری در اثر قاجار و تأثیر آن بر فرش ایران«. گلجام. )شماره 27 ،)26-5.
کفایت، کوشا. )1382« .)محمد زمان«. بهارستان. )شماره 1-2 ،)297-229.
لنگفورد، مایکال. )1386 .)داستان عکاسی. ترجمه رضا نبوی. تهران: افکار.
مراثی، محسن. )1379 .)نقاشان بزرگ و عکاسی. تهران: دانشگاه شاهد.
معیرالممالک، دوستعلیخان. )1361 .)رجال عصر ناصری. تهران: تاریخ ایران.
نظری، مریم. )1389« .)صنیعالملک پایهگذار نقاشی نوین ایرانی«. اطالعات. )شماره 3784 ،)6.
هادی، محمد. )1365« .)نخستین معلم نقاشی نوین ایران )مروری بر زندگی و آثار میرزا ابوالحسن غفاری صنیعالملک(«.
فصلنامه هنر. )شماره 66 ،)127-102.
ورنویت، استفان. )1383 .)گرایش به غرب )در هنر قاجار، عثمانی و هند(. ترجمه پیام بهتاش. تهران: کارنگ.
.4-1), 34 vol. (Studies Iranian”. Iran Century Nineteenth in ingOrientaliz)-Self (and Orientalism: Photography Qajar of Art Full-Power the). “2001. (Ali, Behdad
 vol, (Muqarnas”. Persia Qajar in) Naqqashan (Artists and) Naqqadhh (Art). “1999. (Willem, Floor
.154-125), 16
com.amazon.www
l_to_h_sale=sort?111079/ts resul-past/289546/venues-galleryguide/com.blouinartinfo.www://https
 s/4911015-Ghafari-Hasan-Abul/auctions/com.blouinartsalesindex://https
/fr.louvre.cartelfr://http
/com.christies.www://https
32314199112/ting‌persianpain/tos‌pho/com.flickr.www://tps‌t‌h
 652118/search/collection/art/org.metmuseum.www://https
org.bahman-zarrinkafsch.w