منظر و معماری بومی در طراحی‌های سهراب سپهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه معماری داخلی، دانشگاه هنر شیراز، شیراز، ایران

چکیده

مجموعۀ متنوعی از طراحی‌ها و نقاشی‌ها سهراب سپهری برجای مانده که هر یک در جای خود ارزش مطالعه و بررسی را دارند. بااین‌حال، طراحی‌های او کمتر موردتوجه پژوهشگران بوده است. این آثار منبع مهمی در خوانش منظر و معماری بومی عصر او هستند. از آنجا بخش مهمی از میراث طبیعی و معماری ما به دلیل رشد شتابان‌ شهرنشینی، خشکسالی و بحران‌های اقلیمی در معرض نابودی قرار دارند، آثار سپهری را می‌توان بخشی از اسناد میراث بومی دانست. هدف این پژوهش شناسایی ساختار ترکیب‌بندی آنها و تحلیل مفاهیم فضایی-مکانی موجود در آنهاست. روش این پژوهش کیفی و مبتنی بر توصیف و تحلیل است. برای این کار مجموعه‌ای از 145 طرح که در واپسین سال‌های حیات وی از مناظر گوناگون تهیه‌شده‌اند، انتخاب گردیده است. خوانش هر اثر شامل شناسایی عناصر و اجزاء تشکیل‌دهنده طراحی، شناسایی جزئیات، میزان و شیوه پرداخت اجزاء و کیفیت‌های نمایشی آنها است. نتایج نشان دادند که اجزای سازندۀ منظر و معماری بومی شامل «کوه»، «درخت» و «معماری» هستند و ساختار غالب در بازنمایی منظر طبیعی در این طرح‌ها شامل ترکیب‌بندی کوه‌ها و تپه‌ها به‌صورت قطر راست است. منظر بومی بازنمایی شده در این آثار، نوعی چشم‌انداز درهم‌بافته و مرکب است؛ «آبادی» و «خانه» دو گونه معماری بازنمایی‌شده هستند.

کلیدواژه‌ها


فهرست منابع
ان درودی، اله ام؛ و بت ول صح راکاران. )1396« .)اصـول و راهبردهـای حفاظـت از منظـر فرهنگـی باغسـتان بومـی
تاریخـی شـهر قزویـن بـا تمرکـز بـر میـراث مصنـوع«. صفـه. )شـماره 79 ،)110-93.
انوش یروانی، علیرض ا؛ و الل ه آتش ی. )1391« .)تحلیـل تطبیقـی و بینارشـتهای شـعر و نقاشـی در آثـار سـهراب«.
پژوهشهــای زبــان و ادبیــات تطبیقــی. )شــماره 9 ،)1-24.
حری ری، خلی ل؛ و محمدعل ی ضیائیعلیش اه. )1392« .)بررســی و مقایســه آرامنشــهر ســهراب و پــاد آرمانشــهر
طاهـره صفـار زاده«. ادب و عرفـان. )شـماره 11 ،)205-190.
حس نلی، کاووس؛ و مصطف ی صدیق ی. )1382« .)تحلیــل رنــگ در ســرودههای ســهراب ســپهری«. دانشــکده
ادبیــات و علــوم انســانی دانشــگاه شــهید باهنــر کرمــان. )شــماره 10 ،)103-61.
خزاعیفـر، علـی. )1385« .)س هراب س پهری و ویلی ام وردزوورث دو ش اعر وح دت وج ودی«. نامـه فرهنگسـتان.
)شـماره 30 ،)83-59.
رزاقیاص ل، س ینا؛ و امی ن مه راد. )1391« .)انطبـاق ماهـوی میـان مضامیـن شـهر و طبیعـت در اشـعار سـهراب
سـپهری بـا اندیشـمندان حـوزه طراحـی محیطـی«. مطالعـات شـهری. )شـماره 5 ،)79-73.
رســمی، ســکینه. )1389« .)همپیونــدی درخــت و اشــراق و بازتــاب آن در شــعر ســهراب ســپهری«. زبــان و ادب
فارســی. )شــماره 220 ،)43-65.
رضوانی ان، قدیس ه؛ و فاطم ه هدایتن ژاد. )1394« .)بررســی تطبیقــی مؤلفههــای رمانتیــک در شــعر ســهراب
ســپهری و ویلیــام بلیــک«. ادبیــات تطبیقــی. )شــماره 13 ،)121-101.
سپهری، سهراب. )1369 .)اطاق آبی به همراه دو نوشته دیگر. تهران: سروش.
سپهری، سهراب. )1371 .)نقاشیها و طرحهای سهراب سپهری. بهکوشش پیروز سیار. تهران: سروش.
شامیانس اروکالئی، اکب ر؛ و حمی را علی زاده. )1393« .)طبیعــ و تخی ل در ش عر سـپهری و سـینمای کیارسـتمی«.
پژوهشهـای ادبیـات تطبیقـی. )شـماره 2 ،)79-104.
شــریفیان، مهــدی. )1384« .)نم اد در اش عار س هراب س پهری«. پژوهشــنامه علــوم انســانی. )شــماره 46-45 ،)
130-113.
ش ریفیان، مه دی؛ و یوس ف داربی دی. )1386« .)بررسـی سـمبلهای سـیب، کبوتـر، گل سـرخ و نیلوفـر در اشـعار
سـهراب سـپهری«. دانشـکده ادبیـات و علـوم انسـانی دانشـگاه شـهید باهنـر کرمـان. )شـماره 21 ،)84-60.
صدرائـی، رقیـه. )1396« .)بازتـاب مکتـب رمانتیسـم در شـعر سـهراب سـپهری«. مطالعـات زبـان و ادبیـات غنایـی.
)شـماره 23 ،)46-33.
قاس مزاده، س ید عل ی؛ و ناص ر نیکوبخ ت. )1382« .)روانشناسـی رنـگ در اشـعار سـهراب سـپهری«. پژوهشهـای
ادبـی. )شـماره 2 ،)156-145.
کریمیفیروزجائ ی، عل ی؛ و هم کاران. )1396« .)دیــدگاه هنری-جغرافیایــی ســهراب ســپهری بــه مقولــه شــهر و
معمــاری«. مدیریــت شــهری. )شــماره 48 ،)433-444.
ملا ابراهیم ی، ع زت؛ و هم کاران. )1392« .)بررســی تطبیقــی طبیعتگرایــی در اندیشــههای ســهراب ســپهری و
فصلنامة دانشگاه هنر | شماره 30 | دی 1399
نامۀ هنرهای تجسمی و کاربردی112
جبـران خلیـل جبـران«. ادب عربـی. )شـماره 1 ،)235-213.
نعمتـی، فـاروق. )1391« .)در جسـتجوی ناکجاآبـاد )بررسـی تطبیقـی آرمانشـهر در شـعر جبـران خلیـل جبـران و
س هراب س پهری(«. زبـان و ادب فارسـی. )شـماره 12 ،)171-152.
.Press University Agricultural China: Beijing. landscape vernacular of Design). 2003. (L, Liu
 of Journal”. Architecture Vernacular and Conservation teaching). “2011. (M, Philokyprou
 .24-7), 17 vol. (Conservation Architectural
-175), 21 vol. (Research Landscape”. garden vernacular the Researching). “1996. (J, Roberts
.187
 of process the during landscape vernacular of tection pro and development the). “2011. (L, Xu
.(39 vol. (Sciences Agricultural Anhui of Journal”. tourism v