تحلیل عنصر فرم در زیبایی‌شناسی به مثابه نوعی از سیستم‌های نشانه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه هنر

2 دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

3 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

4 استادیار گروه فلسفه هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

تمام آثار هنری شامل عنصر مشترک فرم هستند، از سویی تمامی اشکال و فرم‌های هنری محتوای معنایی خود را از طریق رسانه‌ها و کانال‌های حسی، به شکلی تأویل‌پذیر به مخاطب منتقل می‌نمایند؛ از این نظر ساختار این عنصر قابل انطباق با ساختار سه‌گانه نشانه نزد پیرس یعنی بازنمون، تفسیر و موضوع بوده و همچنین فرآیند شکل‌گیری تجربه حسیِ فرم توام با انگاره‌های تفسیری در آثار هنری نیز مطابق با مفهوم ابداکسیون پیرس قابل صورت‌بندی است. در مقایسه فرم زیبایی شناختی با ساختارهای زبانی نیز ویژگی‌های مشترک بیانی، ویژگی مفصل‌بندی مضاعف و اطلاعات‌پایگی میان دو حوزه زبان و هنر قابل مشاهده است.
فرم در آثار هنری از نوع رمزگان متنی و ادراکی بوده و نیز در چهارچوب طرح‌واره‌های تنشی فونتانی قابل تحلیل می‌باشد. به این ترتیب الگوهای چهارگانه فرآیند تنشی در فرآیند ادراک زیبایی‌شناختی نیز قابل مشاهده هستند که با تحلیل این الگوها در حوزه‌های معماری اماکن مقدس، هنر مینیمال، معماری گالری‌های هنری و کاربرد هنر موسیقی در سینما، انطباق این الگوها را بررسی نموده‌ایم. با تحلیل تمام ویژگی‌های اشاره شده می‌توان نتیجه گرفت که عنصر زیبایی‌شناختی فرم نیز نوعی سیستم نشانه‌ای بوده و به خوبی با روش‌های پژوهش نشانه‌شناختی کلاسیک و نوین، قابل تحلیل می‌باشد.

کلیدواژه‌ها