پژوهشی بر نقوش تزئینی سفال‌های نقش‌برجسته منتسب به دورۀ ساسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری باستان‌شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران.

2 دانشیار گروه هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه پیام نور تهران، ایران.

چکیده

یکی از یافته‌های مهم در کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌های ساسانی، سفال است . در این پژوهش برآنیم سفال‌های نقش‌برجسته منتسب به دورۀ ساسانی،که در منابع مختلف به آنها اشاره شده است را از نظر نقوش تزیینی آنها مورد مطالعه قرار دهیم. هدف از انجام چنین پژوهشی، گونه‌شناسی و طبقه‌بندی نقوش تزیینی از نظر شکلی و محتوایی و آشکارسازی میزان تاثیرپذیری از فرهنگ‌های گذشته و پیش از ساسانیان است. بر این اساس، سؤالات پژوهش عبارتند از؛1: نقوش تزئینی بکاررفته بر سفالینه‌های نقش‌برجستۀ مورد مطالعه چیست؟2: میزان تأثیرپذیری این نقوش تزیینی از فرهنگ‌های پیش از ساسانی چه میزان است؟ براساس نتایج پژوهش، نقوش تزیینی سفال‌های مورد مطالعه عبارتند از؛ نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی. این نقوش به روش قالبی، گاه در ترکیب با یکدیگر و گاه بصورت مستقل اجرا شده‌اند. به طورکلی در سفالینه‌هایی با نقوش انسانی، نقوش تزیینی، بیانگر روایاتی سیاسی، دینی، نظامی و ورزشی و در سفالینه‌های با نقوش گیاهی و حیوانی، نقوش تزیینی، بیانگر مضامین اساطیری و واقع‌گرا هستند. در برخی از سفالینه‌ها با نقوش انسانی، پیروی از هنر دوران هخامنشی و آشوری مشاهده می‌شود. باید گفت این نقوش بازگوکنندۀ روایاتی است که در آنها ساسانیان خود را وارثان امپراتوری هخامنشی معرفی نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها