مقاله پژوهشی
معصومه کریمی؛ راضیه قربان نژاد
چکیده
مسئلۀ این پژوهش، کیفیت تأثیر عواملی چون پردههای درویشی، نقاشی پشت شیشه، نقاشی قهوهخانهای، دیوارنگاری مذهبی بقاع متبرک و نسخههای چاپ سنگی بر پیدایش نقاشیهای سقاتالار در مازندران در دورۀ قاجار است که با اشارههایی گذرا خاستگاه و ریشۀ این نقوش معرفی شدهاند. نظریههای پیتر چلکوفسکی در باب نقاشیهای روایی در ایران در ...
بیشتر
مسئلۀ این پژوهش، کیفیت تأثیر عواملی چون پردههای درویشی، نقاشی پشت شیشه، نقاشی قهوهخانهای، دیوارنگاری مذهبی بقاع متبرک و نسخههای چاپ سنگی بر پیدایش نقاشیهای سقاتالار در مازندران در دورۀ قاجار است که با اشارههایی گذرا خاستگاه و ریشۀ این نقوش معرفی شدهاند. نظریههای پیتر چلکوفسکی در باب نقاشیهای روایی در ایران در این مسیر راهگشا خواهد بود. در بستر سقاتالار، با بازنمایی مضامینی نامتجانس در دو گروه عمدۀ مذهبی و غیرمذهبی مواجه هستیم؛ از آنجا که در بدایت امر، خاطرهای از ترکیبی مشابه در این خاستگاه-های احتمالی در ذهن نداریم، این امتزاج بسیار غریب و منحـصر بهفرد مـینماید که ضرورت بررسی جامعتر در این انواع هنری، پیشینۀ آنها، نخستین نمونهها، مضامین و ارتباط آنها با سـقاتـالارها را برجـستـه میسازد. فرضیۀ پژوهش، احتمال بازنمایی عینی تصاویر نسخههای چاپ-سنگی در سقاتالارهاست. نگارنده با رویکردی تاریخی، هفده سقاتالار تاریخدار را در کنار خاستگاههای مزبور، از منظر تاریخ، عاملان و مضامین بررسی میکند. نتیجۀ مشخص پژوهش، بیانگر شباهت بسیاری از تصاویر چاپ سنگی و حضور اغلب مضامین سقاتالار در این نسخههاست که غیاب عنصر رنگ، تنها وجه ممیزۀ این دو نوع است. همچنین، دادههای تاریخی دال بر ارتباط عاملان این بناها با پایتخت و دربار قاجار، در صحت برخـی پیشفرضها تـردید ایجاد میکند.
مقاله پژوهشی
امیر فرید
چکیده
در انتساب دادن مطلب یا شیوه ای از خوشنویسی، به اصطلاحها و واژگانی روبرو هستیم که فهم آن جز برای هنرمند و متخصصین این موضوع، روشن نمیگردد. یکی از این واژگانِ خوشنویسی، نسخِ ایرانی است که تمایزش با دیگر گونههای نوشتاری در خط نسخ کمتر پرداخته شده است. در واقع ذات و شاکله اصلی شکلی خط نسخ به شیوههای ایرانی و عثمانی و غیره یکسان بوده، ...
بیشتر
در انتساب دادن مطلب یا شیوه ای از خوشنویسی، به اصطلاحها و واژگانی روبرو هستیم که فهم آن جز برای هنرمند و متخصصین این موضوع، روشن نمیگردد. یکی از این واژگانِ خوشنویسی، نسخِ ایرانی است که تمایزش با دیگر گونههای نوشتاری در خط نسخ کمتر پرداخته شده است. در واقع ذات و شاکله اصلی شکلی خط نسخ به شیوههای ایرانی و عثمانی و غیره یکسان بوده، اما با دگرگونی بیان شکلی، به نام شیوه آن محل نامیده می شود. تمایز میان دو لهجه از خط نسخ در نگاه نخست، پنهان می نماید، ولی پس از کمی ژرف نگری با کشف تمایزهایی از جمله: تفاوت در زاویه حرکت کلمه ها و حروف، میزان انحنا و دور متفاوت در دو شیوه، تغیر شکل در برخی از تک حرفها، تمایز قوت و ضعف در اتصالها و غیره. مشخص می-گردد که دو شیوه نوشتاری با دو بیان جداگانه در تنظیم قواعد آن وجود داشته است. در این راستا مهم ترین پرسش این مقاله: تمایز و ویژگی های دو لهجه از نسخ ایرانی و نسخ ترکی از نظر بصری کدامند؟ در جهت رسیدن به نتیجه، این پژوهش به روش قیاسی و با تاکید بر مطالعه کمی، و استناددهی به تصویر و نمونهها انجام یافته است.
مقاله پژوهشی
حسین ریشهری؛ افسانه ناظری؛ نادر شایگان فر
چکیده
یوکینوری یاناگی هنر مفهومی را با کاربرد نشانههای هویتی-فرهنگیِ ملتهای مختلف ارائه میدهد. او با خلق اثر کشتزار مورچگان پرچمی، استعارهای از بیهودگی ملیگرایی آفرید. ترس و یا واقعیت تغییر هویتهای فرهنگی در این اثر در گستره زندگی روزمره، فرایند شبیهسازی وسیعی را به نمایش میگذارد. به نظر ژان بودریار از پایهگذاران تئوری پستمدرن ...
بیشتر
یوکینوری یاناگی هنر مفهومی را با کاربرد نشانههای هویتی-فرهنگیِ ملتهای مختلف ارائه میدهد. او با خلق اثر کشتزار مورچگان پرچمی، استعارهای از بیهودگی ملیگرایی آفرید. ترس و یا واقعیت تغییر هویتهای فرهنگی در این اثر در گستره زندگی روزمره، فرایند شبیهسازی وسیعی را به نمایش میگذارد. به نظر ژان بودریار از پایهگذاران تئوری پستمدرن فرانسه، ما وارد عصر شبیهها (وانمودهها) شدهایم. شبیهها نشانههایی هستند که بهمنزلۀ رونوشت یا الگوی اشیاء یا رویدادهای واقعی عمل میکنند. در دوران پستمدرن شبیهسازیها دیگر رونوشت یا کپی واقعیت نیستند، بلکه آنها همزمان ایدۀ واقعیتی را که مدعی بازنمایی آن هستند، به وجود میآورند. ازاینرو، پژوهش حاضر باهدف مطالعه شبیهسازی فرهنگی در اثر یوکینوری یاناگی با در نظر گرفتن آرای ژان بودریار، این سؤال را مطرح میکند که چگونه شبیهسازی فرهنگی در اثر این هنرمند بازنمود پیدا میکند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به مطالعه اثر کشتزار مورچگان پرچمی میپردازد. نتایج نشان میدهد که یاناگی، متناسب با پویایی جامعه بشری به لحاظ ماهیت و نحوه اجرا، با استفاده از طرح پرچمهای مختلف و مورچههای زنده، نوع متفاوتی از ارتباطات بین کشورها را که منجر به شبیهسازی میشود به شیوه تمثیلی بیان کرده است.
مقاله پژوهشی
شعبانعلی قربانی
چکیده
واژۀ «دیزاین» و معادل فارسی آن «طراحی» کاربردهای گستردهای در رشتههای هنر و معماری و آموزشعالی آنها دارند. تطور معنایی واژۀ دیزاین جهت هماهنگی با رویکردها، جنبشها و فنآوری جدید ابهام در دستیابی به معنایی جامع و واحد از این واژه را سبب شده است و لذا به ویژه زمانی که به امر آموزش مربوط میشود، اخلال در تدوین، درک ...
بیشتر
واژۀ «دیزاین» و معادل فارسی آن «طراحی» کاربردهای گستردهای در رشتههای هنر و معماری و آموزشعالی آنها دارند. تطور معنایی واژۀ دیزاین جهت هماهنگی با رویکردها، جنبشها و فنآوری جدید ابهام در دستیابی به معنایی جامع و واحد از این واژه را سبب شده است و لذا به ویژه زمانی که به امر آموزش مربوط میشود، اخلال در تدوین، درک و آموزش مبانی که با آن مرتبط هستند و یا در فرایند آن دخیل میباشند را موجب میشود. هدف از مقالۀ حاضر، شناختشناسی (اپیستمولوژی) واژۀ دیزاین و معادل فارسی آن یعنی واژۀ طراحی، با اتخاذ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و با رویکردی پدیدارشناسانه و با کمک ابزارهای واژهشناسی علمی (ترمینولوژی) و ریشهشناسی لغات (اتیمولوژی) است. دانستن ریشۀ یک کلمه و به ویژه معنای اصلی آن در بدو پیدایش و شناخت تطور شکلی و معنایی آن در خلال زمان، میتواند کلیدی برای درک و فهم کاربرد امروزین آن باشد. لذا این پژوهش به دنبال تبیین سیر تطور واژۀ دیزاین و معادل فارسی آن یعنی طراحی از لحاظ زبانی، فلسفی، تاریخی و فنآوری به منظور آشکار ساختن ارتباطات پنهان و بطئی آنها با یکدیگر، به منظور دستیابی به درک شفافتری از موضوع و مفاهیم مترتب بر آن در عصر حاضر است.
مقاله پژوهشی
فرشته کیاوش؛ محمدتقی آشوری
چکیده
مقاله حاضر پژوهشی کیفی و مطالعهای موردی است که باهدف آشنایی با عوامل تاثیرگذار بر تغییر رمزگان فرهنگی در دوره قاجار و شناسایی تحولات در زمینه لباس زنان این عصر بهمثابه یکی از مظاهر فرهنگی ایران عهد قاجار انجام گرفتهاست و با استفاده از نظریه تغییر فرهنگی روبرت وسنو، در پی پاسخ به این پرسش است که در دوره قاجار از عهد ناصرالدین ...
بیشتر
مقاله حاضر پژوهشی کیفی و مطالعهای موردی است که باهدف آشنایی با عوامل تاثیرگذار بر تغییر رمزگان فرهنگی در دوره قاجار و شناسایی تحولات در زمینه لباس زنان این عصر بهمثابه یکی از مظاهر فرهنگی ایران عهد قاجار انجام گرفتهاست و با استفاده از نظریه تغییر فرهنگی روبرت وسنو، در پی پاسخ به این پرسش است که در دوره قاجار از عهد ناصرالدین شاه به بعد چه تحولاتی در لباس زنان قاجار ایجاد شد؟ و چه عواملی این تغییرات را تعیین نمودند؟ نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد، دو رویداد تاریخی؛ حکومت ناصرالدین شاه و انقلاب مشروطه به مثابه نقاط عطفی درتاریخ قاجار، رمزگان فرهنگی، از جمله لباس زنان قاجار را دستخوش تغییرات اساسی ساختند. بنابراین میتوان گفت، حرکت بسوی نوگرایی، ملیگرایی با دو گرایش باستانگرایی و غربگرایی را به چالشی مهم برای جامعه آنوقت بدل ساخت که در نهایت به هژمونی ملیگرایی غربگرا و رواج کامل لباس اروپاییان در میان زنان قاجار در دوران احمد شاه انجامید. نخست ناصرالدین شاه که خود از حامیان اصلی مدرنیته بود و پس از آن انقلاب مشروطه به زنان مجالی داد که با مقایسه خود با زنان غربی نیازهایشان را مطرح کنند و پوشش و حجاب زنان نیز از این قاعده مستثنی نبود.
مقاله پژوهشی
نسرین سیدرضوی؛ سید سعید سید احمدی زاویه
چکیده
شــاهنامه فردوســی، نمونــه برجســته ادبیــات پهلوانــی و پربســامدترین متــن در بیــن کتابهــای مصــور ایــران اســت. قــدرت و روابــط تولیــد آن در داســتانهای ایــن رزمنامــه و بهویــژه در روایــت زایــش و مــرگ پهلوانانــی همچـون رسـتم بـه شـیوههای گوناگـون نمـود پیـدا کـرده اسـت. مفهـوم قـدرت کـه در قـرن بیسـتم و بهخصـوص ...
بیشتر
شــاهنامه فردوســی، نمونــه برجســته ادبیــات پهلوانــی و پربســامدترین متــن در بیــن کتابهــای مصــور ایــران اســت. قــدرت و روابــط تولیــد آن در داســتانهای ایــن رزمنامــه و بهویــژه در روایــت زایــش و مــرگ پهلوانانــی همچـون رسـتم بـه شـیوههای گوناگـون نمـود پیـدا کـرده اسـت. مفهـوم قـدرت کـه در قـرن بیسـتم و بهخصـوص از پـی اندیشـههای میشـل فوکـو، بـه شـکل متفاوتـی صورتبنـدی شـد، موضوعـی اسـت کـه نهتنهـا در شـاهنامه، بلکــه در نگارگــری ایرانــی هــم حضــوری چشــمگیر دارد. ازایــنرو پژوهــش حاضــر بــر ایــن تــاش اســت تــا مناســبات بصــری ســوگنگارة »شستشــوی و عطرآگیــن کــردن پیکــر رســتم« )مکتــب شــیراز، ســبک اینجــو( را ِ بـا رجـوع بـه نظریـات فوکـو پیرامـون روابـط تولیـد قـدرت تحلیـل و بررسـی نمایـد. بـرای انجـام ایـن پژوهـش توصیفی-تحلیلـی، دادههـا بـه روش کتابخانـهای جمـعآوری شـدند. نتایـج نشـان میدهـد سـوگنگاره موردنظـر، بهمثابــه ابــژه و موضــوع معرفتــی اســت کــه نظیــر بســیاری دیگــر از ســوگنگارههای حماســی ایــران، مــرگ را کنشـی نمادیـن میدانـد و قصـد دارد ً وجـه حماسـی متـن را در برابـر وجـوه دیگـر )مثـا وجـه تغزلـی( تقویـت کنـد. عناصـر تصویـری کـه کمابیـش مطابـق الگـوی ثابتـی بـر ایـن نـگاره نقـش بسـتهاند، از گسسـتهای روایـی، معنایــی و شــکلی خبــر میدهنــد؛ اینچنیــن تصویــر از بازنمایــی صــرف متــن فراتــر رفتــه و واقعیــات جامعــه، همچـون قـدرت و نحـوة عمـل و توزیـع آن در اجتمـاع را بـه نیـت پندآمـوزی در ابعـاد آرمانـی نشـان میدهـد.
